Brezilya’nın geri dönüşüm deneyi: Curitiba
Kişi başına 52 m2 yeşil alanıyla dünyanın en yeşil şehirlerinden biri olan Curitiba Brezilya aynı zamanda dünyanın en başarılı geri dönüşüm programlarından biri olan Ecocitizen’ın da yapıldığı yer. Her ne kadar Brezilya’nın en zengin şehirlerinden olmasa da, Curitiba’da yaşanan sosyal ve yeşil değişim tüm dünyaya örnek olucak cinsten.
2 milyona yakın insanın yaşadığı, sosyal olarak farklı etnik kökenleri barındıran, Curitiba’nın aslında 1964-1985 yıllarında diktatörlükle yönetilmiş. İlginçtir ki, demokratik seçimler yerine göreve hükümet tarafından getirilen eski vali Jaime Lerner ise, Curitiba için büyük şans olmuş.
Kendisi de şehir planlamacısı olan Lerner sürdürülebilir şehir yaratmak için ciddi bir şehir planlaması yapmış. Ancak diğer Brezilya şehirleri gibi işsizlik, eğitimsizlik ve sosyal erozyondan hakkını almış bir şehir burası.
Curitiba’nın son yıllarda en çok dikkat çeken programı ise 200.000 tane atık işçisini bir kooperatif altında toplayan ve sistematik bir geri dönüşüm sistemi yaratan Ecocitizen programı. Atık işçisi olmak Brezilya’da bir iş tanımı, yani gelir vergisi ödenen ve çalışanların maaşlarını merkezi hükümete bildirildiği bir meslek.
Bu geri dönüşüm işçileri için eşit sosyal haklar, çalışma imkanı ve belirli ücret demek. Ecocitizen programı sayesinde geri dönüşüm yapan ve çöp toplayıcılarının paylarını kendilerine alan aracıların önü kesilmiş. 600’dan fazla çalışanı cam, kağıt, alüminyum ve plastiği ayırdığı 19 depoyla, 2013’ten bu yana Curitiba’da geri dönüşümü oranı %15’den %70’e çıkartılmış.
Ecocitizen programında Ecocitizen üniformalı çalışanlar, üzerinde ‘Çöp olmayan Çöp’ yazan kamyonlarla bir ücret talep etmende günde 3 kere evlerden atık topluyorlarmış. Ecocitizen’in bir diğer programı da ‘Green Exchange’.
Green Exchange yani ‘yeşil takas’ kapsamında çöp toplayıcıları aynı zamanda getirdikleri 4 kiloluk atığa karşı, 1 kiloluk yerelde yetiştirilmiş meyve ve sebze alabiliyormuş. Yine yeşil takas kapsamında çöp toplayıcılarına otobüs bileti, kitaplar ve diğer takasa uygun malzemeler veriliyormuş.
Eğitim, işsizlik, çevre kirliliği gibi problemleri çok başarıyla çözen Curitiba birçok şehir için feyz alınacak programlarıyla ismi çok bilinmese de müthiş bir örnek.
Ayrıca yaramıza parmak basmak gibi olmasın ama bu az bilinen Brezilya şehrinde bile müthiş bir opera binası, her etnik gruba ayrı atfedilmiş park, dünyaca ünlü bir botanik bahçe var olduğunu biliyor musunuz?
Kaynaklar:
GreenBiz – How Brazil rewards ‘invisible environmentalists’ for cutting waste
