Bu aralar kompost yapıyoruz

“Biraz kir her zaman iyidir,” derdi anneannem ben küçükken. Bahçede, sandviçimi yere düşürdüğümde ya da eve kir pas içinde geldiğim zamanlarda… Ona göre; topraktan geldik, toprağa gidecektik, toprak bizi güçlendirirdi. İkinci Dünya Savaşı döneminin sıkıntılarını yaşamıştı, bu yüzden ona hak vermemek imkânsızdı. Toprağın anlamı seneler geçtikçe güçlendi benim için ve dolayısıyla kompost yapmanın gerekliliğini kavramaya başladım.

Kompost yapabilmek için biyoteknoloji konusunda uzmanlaşmış olmam gerektiğini düşünüyordum. Bilmediğim bir sürü ayrıntı vardı. Nereden başlayacaktım? Ne tür bir kutu kullanmam gerekiyordu? İçine neler koyabilirdim? Peki ya kağıt koyabilir miydim? Eşimin biçtiği çimen artıkları? Bu işe girişmek istesem de tüm bu sorular beni geride tutuyor, önümü tıkıyorlardı. Ta ki iki yıl önce kompost konusunda tüm cevapları bulabildiğim bir kitapla karşılaşana kadar… Adı Composting – An Easy Household Guide olan bu kitap önüme tüm cevapları sererek beni cesaretlendirdi. Kitap, kompost yapmaya başlangıç ilkelerini ve kompost yapmanın dünyamız için gerekliliğini anlatıyor. En basit şekliyle ile işte öğrendiklerim… Hem de tam sonbaharın başladığı bugünlerde artık kuru, dökülmüş yapraklarla ne yapmanız gerektiğini de öğrenmenin vakti gelmişti sanırım.

compostlogo
Başlarken…

Başlangıç için önce mutfağınız için tezgah üstü bir kova edinmekte yarar var, artıkları toplayabilmenizi kolaylaştıran bir kova. Kapağı tek elinizle kaldırabileceğiniz kadar hafif ama kokuları içeride tutacak kadar ağır olmalı. Ben kovanın içine her zaman plastik torba koyuyorum ki dışarıdaki kutuya taşımak kolay olsun, ama tabii ki plastik torbayı kompost birikiminin içinde kullanmıyorum.

Ne gibi malzemeleri kompost yapımında kullanabiliriz?

İşte bu kolay. İki kategorimiz var. Yeşillerimiz ve kahverengilerimiz. Yeşiller, sebzelerden meyve kabuklarına kadar her şeyi içeriyor, ayrıca çim biçtiğinizde biriken artıklar, kahve çekirdekleri ve yumurta kabukları da var. Kahverengiler ise, kahverengi olan ve kuru olan her şeyi içeriyor; karton, kuru dallar, kağıt, gereksiz postalarınız (zarf üzerindeki naylon pencere hariç), ve hatta kurutucunuzun içinden çıkan tiftikler… Bu iki karışım mikrobiyal dostlarımızın gelip kendilerine yaşam kurmaları için gereken mükemmel ortamı hazırlıyorlar. Nitrojen-karbon konusuna çok detaylı olduğu için girmeyeceğim. Ancak detaylı bilgi için bu siteyi okuyabilirsiniz.

BUNU DA OKU:  Reading'in ardından...

Nasıl bir kompost kutusu kullanmalıyız?

Çeşitler ne yazık ki ülkemizde çok geniş değil. Kompost yapmak için her şeyden önce size küçük bir bahçe ya da balkon gerekmekte. Sonra aşağıdaki işlemleri sırasıyla uygulamaya başlayabilirsiniz.

Doğru kabı seçin: En doğrusu, yere açacağınız uygun büyüklükteki çukurdur ya da tuğla, ahşap veya tel kafesten yapılmış olan kompost kutusu kullanabilirsiniz ancak tabanının toprak olmasına dikkat edin.

Elbette toprak içine kazılacak bir çukur veya hendeği de kompostlama işlemi için kullanabiliriz.

Bahçeniz yoksa bunlardan başka hazır kompost kutuları da satılmaktadır onları da kullanabilirsiniz.

Ben ilk kompost kutumu yaparken; orta boy, sert plastikten bir çöp kovası alıp, üzerine ve altına düzenli aralıklarla, 10’luk matkap ucunu kullanarak, delikler açtım.

compost

Gece yaratıkların içine girmemesi için kapağın sıkıca kapalı olduğundan emin olun. Kompostunuzu güneş alan bir yere yerleştirmeye özen gösterin ki, içeride yaşayan solucanlar ve diğer böceklere yiyip sindirebilmeleri için sıcak bir ortam sağlamış olsun. Büyük yapı marketlerden veya doğrudan ithalatçılarından temin edebileceğiniz kompost makinelerinde çamaşır makinesi gibi döner veya içine kendi solucanını ekleyebildiğiniz sistemler de mevcut ancak kendi yapımınız plastik veya ahşap kutuları yerde bırakmakta yarar var. Böylelikle böcekler içeriye kolaylıkla girebilirler.

Kompostunuza neler koyabilirsiniz?

  • Yeşil malzeme (azot içeriği fazla olanlar)
  • Çim biçim artıkları
  • Taze sebze meyve kabukları, artıkları
  • Yaş taze otlar
  • Çay atıkları
  • Mutfak atıkları
  • Yapraklar
  • Taze çiftlik gübresi
  • Kahverengi malzeme (Karbon sağlayanlar)
  • Dal parçaları
  • Ağaç kabukları
  • Testere tozu
  • Talaş
  • Çam ibreleri
  • Kuru yapraklar
  • Gazete kağıdı
  • Saman sap vs.

Komposta neler konmaz?

  • 
Et
  • Et ürünleri
  • Süt ve süt ürünleri
  • Kedi
  • Köpek dışkısı
  • Yağlı yiyecek artıkları
  • Yağ
  • İşlenmiş kuşe naylonlu alüminyumlu vs. kağıtlar
  • Tıbbi atıklar
  • Çocuk bezleri
  • Hijyenik pedler
  • Hastalık taşıyan ve zararlı bitki artıkları
  • Üzerinde tohum olan yabancı otlar
BUNU DA OKU:  Dünya için 1 saat ışıkları kapatıyoruz

kompost-nedir_27

 



Kompost tüyoları

İyi bir kompostun sırrı karbon/azot oranının dengelenmesidir. Bunu basitçe kompost yığınınızı yaparken ayarlayacaksınız. Hızlı bir kompost süreci için–ki ‘hızlı’ göreceli bir kavramdır-kahverengilerle yeşilleri katmanlar halinde yerleştirmeniz ve nemli tutmanız gerekmektedir. Yığını yapmaya kahverengi malzemelerinizle başlayın ve yine kahverengilerinizle bitirin.

Hazırladığınız karışımı katmanlar halinde koymaya başlayabilirsiniz, 10 cm yüksekliğinde kahverengi materyal, üzerine yine 10 cm. yüksekliğinde yeşil materyal koyabilirsiniz. Sonra iki katı birbirine hafifçe karıştırın, düzeltin. Azotlu bir kimyasal gübreden elinizle tuz serper gibi üzerine serpin (bu fermentasyonu hızlandırır) Sonra 3 cm kadar bahçe toprağı koyun. Hazırladığınız katmanı sulayın. Sonra yine bitkisel materyal ve yine toprak… En üste toprak gelecek şekilde yığınınızı bitirin.
 4- 5 ay sonra gübreniz kullanıma hazır olacak. Bu arada ellemeniz de gerekmez. Gübrenizi doğanın ellerine bırakın.

Bitkisel artığınız çok bile olsa, kompost yığınınızın yüksekliği 1,2 metreden fazla olmamalıdır. Arada baktığınızda kuru olduğunu düşünüyorsanız fazla olmamak şartı ile sulayabilirsiniz kompostunuzu.
 Burada yığına koyacağınız dal, kabuk vs. parçalar mutlaka küçük parçalara ayrılmalıdır. Ülkemizde de artık dal ve bahçe çöpü parçalayıcıları büyük marketlerde satılılyor. Eğer, büyük bahçeli bir evde oturuyorsanız işinize çok yarayacağına eminim.

Kompost yapımı ciddi derecede kolay bir iş aslında ve katı atık sahalarının da azalmasında etkin bir işlem. Evlerde çıkan çöp miktarının üçte ikisinin kompost edilebilir atıklar olduğu hesaplanmış. Kompost yaparak atmosferdeki karbondioksit miktarını azaltıp, dünyadan aldığımızı geri vererek de bir fayda sağlamış oluyoruz. Evde yaptığınız kompostunuzu elinize alıp da o çöpten şahane bir toprak yarattığınızı görmenin heyecanı da cabası…

Kolay gelsin.

 

Yeşilist bundan böyle okuyucularının desteğiyle ayakta kalacak.
Siz de Yeşilist’i beğeniyorsanız bize Patreon’dan destek olun.
Yeşilist Patreon Destek Ol


Nil Kayarlar Sarrafoğlu

1969 yılında doğdum. Aklım başıma geldiğinde ailemden sonra ilk doğayı sevdim. Taşı toprağı, çiçeği ve hatta böceği... Okudum, çalıştım ve büyük şehirlerde yaşadım. Dünya üzerinde doğanın en uzak yerlerine de gittiğim ve kaldığım zamanlar oldu, işte o zamanlarda kendimi çok iyi hissettim,. Döndüm dolaştım şimdi yine şehirdeyim. Bu sefer 4 yaşında bir oğlum var, onu doğanın içinde büyütmeye çalışıyorum, hafta sonları kaçıyoruz şehirden küçük köyümüze. Mutluyuz böyle şimdilik. Anne olduktan sonra dünyayı kurtarmak için ille de büyük kahraman olmak gerekmediğini anladım, anne olmak yetiyormuş! Atık yönetimi, enerji tasarrufu ve sağlıklı beslenme gibi konulara önem veriyoruz evimizde. Payımıza düşeni ve mümkünse daha fazlasını yapmaya gönüllüyüz ailece de. Yeşilist kanalı ile sesimi duyurabildiğim için mutluyum.

Bir cevap yazın

Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement
Daha fazla Ekoloji, Ev ve Bahçe, Geri Dönüşüm, Gıda, Hayat, Yeme İçme
10 Ekim 2010’un ardindan

Dün 10 Ekim 2010'du. Sabahtan Slow Food/ Fikir Sahibi Damaklar'in GDO'suz Pikniği'ne, aksamüzeri Taksim'deki Eylemce Yürüyüşü'ne katıldım.

Kapat