Telefonunuzun içindeki ‘çatışmaya yol açan madenler’
Dijital aygıtların önemi, hem yaşamımızı kolaylaştırması hem de günlük hayatın neredeyse vazgeçilmez bir parçası olması ile birlikte günden günde artmakta.
Her aygıt gibi, bu yazıyı okuduğunuz cep telefonunuz, bilgisayarınız ya da tabletiniz belirli materyellerden oluşmakta. Ama ucuz ya da pahalı olması fark etmeden dijital aygıtlarınız 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en acımasız çatışmalardan birine yol açıyor.
Dijital aygıtlarınızın içinde bulunan tantalum, kalay, tungsten ve altın mineralleri sadece bu aygıtlarda değil, dizüstü cihazlardan telefonlara; tabletlerden arabalara, uçaklardan ışıklandırma ve mücevherata kadar neredeyse her şeyin içinde bulunmakta.
Bununla beraber bu mineraller, özellikle Afrika kıtasında, zorba yönetimleri ve isyancıları finanse ediyor olabilir. Milisler ve gerilla gruplar, çoğu zaman şiddetli çatışmaları için, bu minerallerin satışından elde edilen para ile kendilerine fon sağlamakta. Bu ve benzeri çatışmalar kıta içerisinde yaklaşık 5.4 milyon kişinin ölümüne sebebiyet vermiş durumda.
Neredeyse 140 milyon dolarlık bu pazar, gerilla ve milis grupların fonlarının %75’ini sağlamakta. Böyle bir ekonomik kaynağı değerlendirmekten kaçınmayan gerilla grupları madenlerde köle işçi toplamak adına yerleşim yerlerine saldırıp, güçlü erkekleri madende köleliğe, kadınları seks işçiliğine ve çocukları ise orduları için uyuşturulmuş askerlere çevirmekte.
O yüzden bu madenler çatışmaya yol açan mineraller (conflict minerals) olarak adlandırılıyor. Aşağıda bu madenlerin dijital aygıtların hangi kısımlarında kullanıldığını gösteren infografik, 2016 itibari ile çatışmaya yol açan madenleri tedarik zincirinden çıkarmayı kendine görev edinmiş Intel’in web sitesinden alınmış ve Yeşilist tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir. Resmi daha büyük görmek için buraya tıklayabilirsiniz.
Intel, 3M, Microsoft, General Electric gibi bazı şirketler düzenli olarak raporlandırma yapıp, tedarik zincirinden çatışmaya yol açan madenleri çıkarma konusunda çalışsalar da, bir çok şirket bu konuda yetersiz kalıyor. Avrupa Parlamentosu ise geçtiğimiz günlerde bu yetersizliği görüp yeni bir adım attı.
Yeni verilen yasa teklifi ile sayıları 880 bine varan Avrupa bazlı tüm şirketlerin kalay, tungsten, tantalum ve altın madenlerini çatışma dışı alanlara taşımasını ve bu süreçte yapılanların düzenli olarak kamuoyu ile paylaşılmasını zorunlu kıldı. Bu Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde on yıllardır süre gelen gerilla çatışmaların en büyük finansal kaynağının ortadan kalkması demek.
Parlamentodan, Avrupa Komisyonuna geçmesi ve oradan da tüm AB üye ülkelerinde yasa olarak kabul edinmesi beklenen teklif, üye ülkeler içerisindeki tüm aygıtların çatışmasız madenler içermesini sağlayacak.
Umarız biz de çok yakın bir gelecekte kullandığımız dijital aygıtlardan emin bir şekilde, dijital yaşamın tüm nimetlerinden faydalanıyor oluruz.
