Yüzde yüz organik tarımı hedefleyen ülke: Butan

Koskoca bir dünyanın üzerinde farklı bakış açıları, kültürler ve bilinç düzeylerinde yaşıyoruz. Birimizin “keşke” diye düşündüğü şey, başka bir yerde “hazır” bulunuyor. Geleceğimizin risk altında olduğu ve devletlerin artık hemfikir olup bir şeyler yapmaya başlamalı dediğimiz noktada Butan çoktan geleceği için doğru olanı yapmış bile. Bakın Butan sürdürülebilirliğe en iyi örnek olmayı nasıl başarmış…

Bir milyonu bile bulmayan nüfusu ile Himalayaların krallığı Butan, küçük gibi görünebilir ancak sürdürülebilir gelişmeler konusuna gelince oldukça sıra dışı ve büyük olduklarını söylemek mümkün. Zenginliklerini gayrisafi milli hasıla (GSMH) ile değil de gayri safi milli mutluluk (GSMM) ile ölçümlüyorlar. Nüfusun %95’i temiz su ve elektriğe rahatlıkla ulaşabiliyor, birçoğumuzu kıskandıracak biliyorum ama yüzölçümünün %80’i ormanlarla kaplı ve dahası karbon nötr, bir de üstüne gıda güvenliğine sahip… Daha ne desem de kıskandırsam diye düşünürken son dönemde de hükümet tarım alanında inanılmaz büyük bir adım atarak dünyanın ilk yüzde yüz organik tarım uygulamasını başlatmaya karar verdi Butan. Her türlü böcek ve yabani ot ilaçlarının satışının da yasaklanması ile tamamen kendi hayvanlarının gübrelerine ve komposta dayalı bir döngü içinde kalacaklar.

Önümüzdeki on yıl içinde tamamen organik tarıma geçmeyi planlayan Butan, komşusu Hindistan’dan yapmakta olduğu tüm sebze ve meyve ithalatını durdurdu. Tarıma daha çok ağırlık vererek halkına yetebilir bir sisteme geçecek olan ülkede daha fazla ekim alanları açılması planlanıyor. Gelecek yıllar için yaptıkları planlarda ise Çin ve Hindistan gibi komşu ülkelere ihracat yapmak bile var. Toprak kalitesini düşürmeden ve kimyasal kullanmaya gerek kalmadan daha çok ekim yapabilme amacı ile gerekli su miktarının ayarlanabildiği bir metod olan SKK (sürdürülebilir kök kuvvetlendirme) sistemi üzerinde çalışıyorlar.

Ülkenin Tarım Bakanı Gyamtsho organik tarım kararının hem pratik hem de felsefi açılardan ele alındığını söyleyerek, “Alanlarımız hep dağlık bölgelerden oluşmakta. Kimyasal kullandığımızda ne yazık ki sadece kullandığımız yerde kalmıyor, sularımızı ve sebzelerimizi de etkiliyor. Doğayı korumak gerektiğinin farkındayız. Bizler aynı zamanda Budistiz ve doğa ile uyum içinde yaşamaya inanırız. Hayvanların da yaşamaya hakları olduğunu bilir, bitkilerin ve böceklerin de mutlu olduğunu görmek isteriz.” diyor. Kabinede yer alan diğer üyeler gibi Gyamtsho da bir çiftçi ve Yeni Zelanda ve İsviçre’de batı tarım metodları üzerine okumuş.

Tarımsal reform hareketi yanlısı olan Butan, kapılarını dünya etkilerine 30 sene önce açmış ancak şu anda birçok ileri ülkeden daha üstün bir tarımsal demokrasi anlayışı gütmekte. Tarım Bakanı Gyamtsho ülkenin geleceğinin iklim değişikliği, gıda ve enerji güvenliğine bağlı olduğunun farkında. Ülkedeki nüfus patlaması, tüketicilik adına yapılan baskılar ve kültürel değişimlerden dolayı çiftçiliğe devam etmek isteyen gençlerde trend Hindistan’a göç ederek, hayatlarını orada devam ettirmek. Çin ve Hindistan’ın ortasında bulunan bu küçük krallık, Japonya ‘ya mantar, Hindistan’a elma ve ABD’ye kırmızı pirinç ihraç ederek gelir sağlıyor.

Butan aslında uzun zaman önce sürdürülebilir hayatın timsali haline gelmeye başlamıştı bile. Nüfusun %95’inin temiz su ve elektriğe sahip olması, ülkenin %80’inin ormanlık alanlarla kaplı olması, karbon nötr ve gıda güvenliğinin yanında 1971’de Butan, Birleşmiş Milletlere verdiği teklifte “Ülkelerin zenginliğini ölçmek için kullanılan faktörlere, ‘mutluluk’ faktörü de eklenmelidir.” dedi ve bir “gayrı safi milli mutluluk” kavramı oluşturulmasını önerdi. Bu kavram dört kuram üzerine kuruluydu; hakkaniyete uygun sosyal gelişim, kültür korumacılığı, çevreye korumacılığı ve iyi yönetimi özendirme…

Halkların “mutluğunu sağlamak, en temel insani hedeflerden biridir.” diyen BM öneriyi hemen kabul etti. 2009 senesinde yeşil Butan için yeşil okullar insiyatifi sayesinde GSMM modeli eğitim sistemine dahil edilmeye başlandı. Böylelikle ‘mutluluk’ eğitim sisteminin de tam kalbine oturmuş oldu. Butan’da herkes çok da mutlu olmayabilir, hatta mülteci olarak gidenler bile var ama yine de Butan Asya’da birinci, tüm dünyada ise mutlu ülkeler sıralamasında sekizinci sırada yerini almış.

Fosil yakıt veya nükleer ile işleri hiç olmamış ama 30,000 megawattlık potansiyeli olan nehirlere sahipler ve Hindistan’a da enerji ihracatı yapıyorlar. Bu sıralarda en büyük şikayetlerinden biri sayısı hızla çoğalmakta olan otomobiller çünkü durum böyle olursa yakında petrol ithalatı yapmak zorunda kalacaklarından dolayı telaşlılar. Bu yüzden de enerji alanında da çalışmalar yapıyorlar.

Son yıllarda yaşanılan sıcaklardan dolayı çiftçiler yeterince ürün alamamaktan şikayetçi. Daha çok böceklenmeden dolayı hasat alamayanlar var, kimyasal kullanmadan zor elbette. Bir de artık çocuklar ya başkente ya da başka ülkelere gidiyorlar ve yaşlarına rağmen evde çalışacak sadece anne ve baba kalıyor, onların da daha çok çalışması gerekiyor karınlarını doyurabilmek için, hayat zorlaşıyor aslında iklim değişikliği sebebiyle de. Ancak Tarım Bakanı Gyamtsho yine de geleceğe umutla bakıyor.
“Çiftçilerin %60-70 kadarı geleneksel tarım yapmakta hala ve bu zaten bu miktarın organik olduğunu gösteriyor ancak yüzde yüze ulaşmak için çaba harcamamız gerekecek. Bölge bölge, ürün ürün ilerleyeceğiz. Ancak mutlaka gerekli çözümleri üreteceğiz” diyor.