ABD’nin yunus parkı SeaWorld’den katil balinalara iyi haber
Herkesi şaşırtan bir şekilde, ABD’nin yunus parkı SeaWorld, katil balina olarak bilinen orkaları artık kendi tesislerinde üremeye zorlamayacağını duyurdu. Bu SeaWorld’ün elinde bulunan son 28 orkanın tesislerinde bulunacak son türler olması demek. Çünkü SeaWorld daha önce de yaban hayattan orkaları toplamayacağını belirtmişti.
Bir kaç ay önce SeaWorld’ün Kaliforniya Eyaletine katil balinalar, yani orkalar hakkındaki politikalarına karışmak yüzünden dava açtığını düşünürsek, bu kadar hızlı bir değişimin olması beklenmiyordu.
SeaWorld, 2019 yılına kadar “Katil Balina Shamu” tarzında etkinliklerini bitirip, bunları orkaların doğal yaşam alanlarına odaklanan bilgilendirici programlar ile değiştirecek, aynı zamanda 5 yıl içerisinde 50 milyon dolarlık kurtarma ve ıslah çalışmalarına yönlendirip, deniz canlılarına olan tehlikeler hakkında farkındalık yaratacak.
On yıllardır hayvan hakları savunucuları, orkalara yönetilen tutsaklığın bitirilmesi için SeaWorld ile savaşıyordu. Burada en güçlü etkiyi 2013 yılında yayınlanan Blackfish belgeselinin sağladığını söyleyebiliriz. Güçlü fotoğrafları ile orkaların nerdeyse vahşet sınırlarında olan yaşam koşullarını öne çıkaran Blackfish belgeseli özellikle Tilikum adlı katil balinaya odaklanmıştı.
30 yıldan fazla süredir tutsak edilen Tilikum maalesef şu an akciğerinde olan bir enfeksiyon yüzünden tehlike altında. Belgesel #EmptyTheTanks (Tankları Boşalt) hareketini başlatmış ve oldukça etkili olmuştu, belgesel yayınladıktan sonraki yıllarda SeaWorld gelirlerinde %84 oranında bir azalma yaşandı.
Bununla beraber protestoların büyümesi, yatırımcıların da çekilmesine yol açtı. Yaban hayatta daha önce hiç bir insana saldırmamış orkaların, tutsaklık altında bir insana saldırması ve eğitimcilerden Dawn Branchau’nun hayatını kaybetmesi de SeaWorld’ün politikalarını sorgulayan kişilerin sayısını çoğalttı. Böylelikle SeaWorld ya adapte olacaklarının ya da yok olacaklarının farkına vardı.
SeaWorld’ün bu etkili değişimi tutsak bırakılan tüm hayvanların kafeslerinden ve tankların kurutulmasının önemini ortaya koyan bir durum ama yapacak daha çok şey var. SeaWorld orkalar hakkında böyle bir projeye imza atarken, gene tutsak bıraktıkları yunuslar ve deniz aslanları için aynı açıklamayı yapmıyor.
SeaWorld CEO’su Jeol Manby, yunuslar ve denizaslanlarını yabana bıraksalar bile kendi tesisleri dışında, yasa dışı avlanma, kirlilik, sürdürülebilir olmayan insan aktiviteleri tarafından tehlike altında olacağını ortaya sürüyor.
Bu yüzden ıslah çalışmalarına önem verdiklerini açıklayan Manby, yunus yüzgeçlerini, balina etini ve tropik balıkları yasa dışı şekilde avlayan kişilerin sonu gelmeden ve deniz canlıları için güvenli bir alan oluşturulmadığı sürece yunus ve denizaslanlarını koruyacaklarını belirtiyor.
Bu tartışma her ne kadar haklı olsa da, yunuslar ve deniz aslanları üzerinden para kazanan bir işletmenin bu konu hakkında ne kadar dürüst olduğuna dikkatli adımlarla yaklaşmak gerektiğine inanıyoruz.
Doğal olarak hareket edemeyen, hiç bir şekilde doğada yemedikleri ölü balıklara eğitimleri için alıştırılan bu canlılar, kendilerine çok küçük gelen, sağlıksız alanlarda tutuluyor. Bir çok kere stres ve travmadan dolayı hayatını kaybeden yunusların aynı zamanda bazen intihar ettiği de bir çok yerde gözlemlenmiş.
Aynı zamanda bu canlıların yakalanması ve taşınması sırasında da fiziksel ve psikolojik sorunlar çıkabiliyor. Yakalanan yunusların %30 ve %80 arasında bir oranı bu sürecin hunharca yöntemlerinden dolayı hayatını kaybediyor.
Turkiye’de bu tesislerin durumları ise şu an da herhangi bir ulusal standart düzeyimiz olmadığı için oldukça değişken bir durumda. 2010 rakamlarına göre bu merkezlerde 42 afalina yunus ve en az 5 beyaz yunus, 14 kürklü fok, 6 denizaslanı ve 3 mors tutsaklık altında.
Peki neler yapılabilir:
– Bilet almayın!: Hayvanların araç olarak kullanıldığı hiçbir gösteriye gitmeyin! Deniz canlılarını üç tarafımızı çeviren denizlerimizde görmeyi tercih edin, çocuklarınıza canlıların doğal ortamlarında göbek atıp, resim yaptığı izlenimini vermeyin. Avrupa’da gösteri merkezleri hızla kapanıyor. Yakın zamanda orka ve yunus gösterilerinin Sochi kış olimpiyatlarında yapılmama kararı alındı. Alman TUI ( Uluslararası Turizm Birliği) gösteri merkezlerine tur düzenlememe kararı aldı, siz de onlara katılın.
– Daha fazla bilgi edinin: Koy ve Blackfish filmlerini izleyin, sivil toplum örgütlerinden bilgi alın. Koy ve Blackfish DVD olarak mevcut. Blackfish’i aynı zamanda İngilizce olarak FilmsForAction adresinden de izleyebilirsiniz.
– Konuşun, tartışın, bu bilgiyi olabildiğince yayın: Ailenize ve arkdaşlarınıza hayvanları esaret altında tutup onlar üzerinden para kazanan oluşumlara gitmemesini söyleyin, onlara bu dostunuzdan bahsedin.
