İklim değişikliği daha çok tsunami mi demek?

Tsunamiler kıyı kenarlarındaki su baskınları ve fırtınadan kaynaklı büyük dalgaların yarattığı etkilere de sahip, ki bunlar daha sıcak bir gezegenin en son tehditlerinden. Buna ek olarak, iklim değişikliği direk tsunamiler yaratabilir, yani sonuç olarak yakın zamanda böyle görüntülerle daha sık karşılaşabiliriz.

Bugün tsunami Japonya’yı etkiledi -Sendai kentinde 10.000 civarı ölü bekleniyormuş- fakat bilim adamları gelecekteki tsunamilerin aynı güçte hatta daha güçlü olabileceğini, dünyanın herhangi bir yerindeki deniz kıyılarını vurabileceğini söylüyor. 2009’da bu konuda düzenlenen konferans çok az ilgi çekti, fakat uzmanlar iklim değişikliğinin şimdiden daha çok deprem, tsunami ve volkanik aktiviteye neden olduğunu belirten bazı mekanizmalar belirttiler. Londra Universitesi’nden Bill Mcguire tarafından hazırlanan ve 2009 yılında yayınlanan bir yazı diyor ki “gözlemler küresel ortalama ısıların yükselmesinin çoktan yerküre tarafından tehlikeli cevaplar ortaya çıkardığını göstermektedir“.

Bu cevabın geçtiğimiz günlerdeki tsunami ile bir ilgisi olmadığını belirtmek gerekir, çünkü bu bir dalma batma zonu depremiydi. Bilim adamlarının burada belirttiği tsunamiler katastrofik olayların ürünü olanlar. Örneğin kıta sahanlığı üzerindeki okyanusun dibindeki metan hidrat atıklarının çökmesi sonucu olanlar ki böyle bir durumda tsunami birçok negatif etkiden sadece biridir.

“Buz yok olduğunda, dünyanın kabuğu tekrar yukarı seker ve bu depremleri tetikler o da denizaltı heyelanlarını tetikler o da tsunamileri tetikler” diyor Mcguire Reuters‘e. McGuire’s 2009 yazısı bu tip etkilerin, üzerinde belirgin buz tabakası olan yerlerde yani yüksek enlemlerde daha çok görülmeye başlanacağını belirtiyor. Eriyen buz kütleleri, altında yatan yerkabuğunun basıncısı değiştirir, depremlere ve tsunamilere neden olabilir.

Tabii bu daha başlangıç. Yükselen denizler de dünyanın yüzeyi boyunca hacmin dengesini değiştirir ve eski deprem faylarına yeni gerinimler yükler. Bu 2004’deki Güneydoğu Asya’yı vuran tsunami felaketinin de bir nedeni olarak görülebilir, ki Çin Meteorolojik Yönetimindeki uzmanlar öyle düşünüyor.

Havadaki en ufak bir değişiklik ayaklarımızın altındaki dünyayı çarpıcı şekilde etkiler :

Oxford Üniversitesi’nden David Pyle dünya hacmindeki küçük değişikliklerin genel olarak volkanik aktiviteyi etkilediğini ve bunun sadece soğuk bir dönemden sonraki buzun geri çekildiği yerlerle sınırlı olmadığını belirtmiş.

Bilim adamları uzun zamandır iklim değişikliğinin sadece atmosferi ve okyanusları değil aynı zamanda yerkabuğunu da etkilediğini biliyor. Bu etkiler halk tarafından düzgünce anlaşılmıyor. “Politik toplulukta insanlar iklim değişikliğinin neden olduğu jeolojik etkilerden tamamen habersizler” demiş McGuire.

Bu demekki dünya tarihinde görülmemiş bir hızla atmosfere sera gazları pompalayarak ısıttığımız bir dünyadayız ve o dünya aynı zamanda iklim değişikliklerinin sonuçlarının tsunamiler ve depremler başta olmak üzere hızlı ve ağır olacağı bir dünya. Hızlı iklim değişikliğine dünya yerküresinin deneyimlediğimiz cevap hızı ise tartışmalı. Öyle görünüyorki hızlı iklim değişikliğine verilen jeolojik cevaplar da hızlı olacak.

Aynen eski çağlardaki iklim değişikliğini fosil kayıtlarından anladığımız gibi. Kuzey kıyıları gibi şu an çok nadir olarak tsunamilerden etkilenen dünyanın bazı kısımları, ”buzul depremleri” ile sarsılabilir, buzul buzları büyük heyelanlarla kıyılara çarpabilir. “Deneylerimiz buzul depremlerinin aynı büyüklükteki denizaltı depremlerinden çok daha kuvvetli depremler yaratabildiğini gösteriyor,” diyor Song.

“Şili, Yeni Zelanda ve Kanada’nın bazı yerleri gibi yüksek enlemli bölgeler özellikle yüksek risk altında.” Tabii ”buzul depremleri” oluştuğu sırada bu endişelerimizin en küçüğü olacak. İşler o kadar kötüleşebilir ki sıradışı tsunamiler veya volkan püskürmeleri farketmeyebilir,” diyor [McGuire].

İklim değişikliği bağlantılı felaketlerin neye benzediğini görselleştirmek çoğu zaman zor olur, fakat Japonya’dan akan fotoğraflar daha kuvvetli hava, yükselen deniz ve potansiyel iklim değişikliğinin yarattığı tsunamilerden kaynaklanan dalgaları bize hatırlatıyor. Bütün Amerika kıyıları bu etkiye açık, özellikle New York. Bizde de İstanbul, bütün Ege ve Akdeniz bu etkiden nasibini alabilecek bölgeler. Özellikle Girit yakınlarındaki dalma batma fayı harekete geçmeye karar verirse.

Esra Erdoğan – Ekoanne.com