Plastikte döngüsel ekonomi modeli nedir?
Dünyada her yıl yaklaşık olarak 350 milyon ton plastik üretiliyor. Birleşmiş Milletler Çevre Kurulu, 2022 yılında 193 AB üyesinin tamamının katılımıyla plastik kirliliğine son verme kararı almıştı. Geçtiğimiz haftalarda Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) tarafından plastik kirliliğine nasıl son verilebilir sorusuna cevap olacak yol gösterici bir rapor yayımlandı.
Raporda 2022 yılındaki Plastik Anlaşması’nın amacı olan plastik kirliliğini küresel ölçekte azaltmak ve nihai hedef olarak sona erdirmek için gerekli olan politika değişiklikleri ve düzenlemeleri açıklanıyor. “Musluğu Kapatmak: Dünya plastiği nasıl bitirebilir ve döngüsel bir ekonomi yaratabilir” isimli rapora göre, insan ve çevre sağlığına ve ekonomiye zarar vermemek adına plastikte doğrusal bir ekonomi yerine döngüsel bir ekonomi modeli benimsenebilir. Bu model ile sosyal fayda sağlanırken ekonomik fayda da sağlanabilir. Kamu ve özel sektörde tasarruf elde edilirken aynı zamanda yeni istihdamlar da yaratılarak çalışanlar için de adil bir geçiş sistemi elde edilebilir.
Raporda plastik kirliliği mirası ile ne yapılacağına dair öne çıkan üçlü bir yaklaşım modeli mevcut.
#1 Yeniden kullanım
Plastik kirliliğini azaltmada uygulanabilir en kolay yöntem yeniden kullanım. Doldurulabilir şişeler ve ambalaj paketleri, yeniden kullanılabilir torbalar, depozito iade projeleri gibi uygulamalar ve düzenlemelerle 2040 yılına kadar plastik kirliliğini yüzde 30 oranında azaltmak mümkün.
#2 Geri dönüşüm
Plastik geri dönüşüm sektöründeki ivmeyi artırmak ve bu sektörü istikrarlı hale getirmek plastik kirliliğini 2040 yılına kadar yüzde 20 azaltabilir.
EMF’ye (2020) göre bir ambalaj veya bir ambalaj bileşeni tüketici tarafından toplama, tasnif etme ve geri dönüştürme sonrasında geri dönüştürülebilir. Bir paket şu durumlarda geri dönüştürülebilir olarak kabul edilebilir: Tüm ambalaj ağırlığı ile birlikte ana ambalaj bileşenlerinin yüzde 95’inden fazlasını temsil eden geri dönüşüm süreci ile uyumlu ve ana malzemenin geri dönüştürülebilirliğini engellemeyin bileşenler içermek.
#3 Alternatif malzemelere geçiş
Plastik yerine kullanılabilecek sürdürülebilir ürünler ile 2040 yılına kadar plastik kirliliği yüzde 17 azaltılabilir.
Rapora göre gerekli düzenlemeler yapıldığı takdirde 2040 yılına kadar küresel ölçekte plastik kirliliği dörtte üç oranında azaltılabilir. Bunun yanında döngüsel bir plastik ekonomisi yaratılırsa 2040 yılında kadar 700 bin yeni iş imkanı ve özel sektörde 1.3 trilyon dolar tasarruf sağlanabilir.
