Probiyotikler insanlığın sağlık problemlerini çözmede anahtar rolü mü oynayacak?
Anne sütünde bulunan ve hatta doğduğumuzdan beri bizimle olan probiyotikler, insanların sağlığına yararlar sağlayan bakterilere verilen genel bir isim. Fermente olmuş yiyeceklerde de bulunduğundan, insanlığın beslenmesinde binlerce yıldır büyük bir rol oynuyor
Bununla beraber, içerisinde probiyotik bulunan tüketim ürünleri ise yeni ama giderek büyüyen bir trend. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre probiyotikler yeterli miktarlarda alındığı zaman kullancıya büyük yararlar sağlıyor ama burada önemli olan bu yararlara ne zaman ihtiyacımız olduğumuz.
Probiyotik içeren ürünler ile ilgili en büyük sorun araştırmaların yetersizliği. Probiyotiklerin etkilerini araştıran Mikrobiyom Enstitüsü direktörü Jack Gilbert, özellikle bu ürünlerin iyileştirdiğini belirttiği mide rahatsızlıkları konusunda hala kanıtlanmamış bulgular olduğunu belirtiyor.
Bu ürünler aynı zamanda çoğu ülkede gerekli denetimlerden de geçmediği için, gerçekten içerisinde ne olduğu konusunda tam bir bilgiye de sahip değiliz. Bir çok araştırma, işlenmiş ürünlerde “içindekiler” kısmının bazı durumlarda ürünle uyuşmadığını da gösteriyor.
Buna örnek olarak 2015 yılında 16 probiyotik ürün üzerinde yapılan araştırma, sadece 1 ürünün içindekiler listesi ile birebir uyuştuğunu ortaya koymuş.
Tüketim ürünlerindeki araştırmalar yetersiz kalsa da, geleneksel probiyotik reçetelerinin sağlığı yararları oldukları araştırmalar tarafından kanıtlanmış. Bununla beraber farklı probiyotik, farklı bakteri türleri içerdiğinden etkileri değişiklik gösterebiliyor.
Maalesef, klinik testlerde şimdilik sadece küçük bir grup bakterinin insan sağlığına yararları kanıtlanmış. Bu yüzden çoğu tüketici hem geleneksel hem de işlenmiş probiyotik ürünlerden bazen düşündüğü yararları alamıyor.
Yoğurdu ele alırsak burada bulunan Streptococcus thermophilus ve Lactobacillus bulgaricus bakterileri aslında bağırsaklara ulaşmadan mide asidinde yok ediliyor. Bununla beraber bazı yoğurtlarda bulunan canlı Bifidobacteria ve Lactobacilli klinik testlerde yararlılığı kanıtlanmış bakteriler, o yüzden her yoğurt probiyotik içeriyor diyemeyiz.
Giderek daha fazla araştırma bağırsak bakterileri ve ciddi sağlık sorunları ile bağlantı kuruyor. Daha önceden beslenme veya bakteriler ile bağı olduğu düşünülmeyen otizm ve Parkinson’s gibi hastalıklarda biliminsanları buldukları bağlantıları incelemekte.
Araştırmacılar aynı zamanda bazı hastalıklar için özel hazırlanmış probiyotik ilaçlar ve aynı zamanda insan ömrünü uzatmayı hedefleyen kürlerin de formüllerini bulmak için çalışmalar yapmakta. Şimdilik ortalama bir tüketici veya evde kendi tariflerini hazırlayan türeticiler için, probiyotik konusundaki iyimser bakış açısını sağlıklı bir bilimsel şüpheci yaklaşımla güçlendirmeleri tavsiye ediliyor.
Probiyotikler hiç bir zaman her şeyi iyileştiren bir çözüm olmayacak ama biliminsanlarının gelecekte nasıl bulgulara ulaşacağını tahmin etmek oldukça zor. Umut verici haberler gelmekte ama şimdilik bekleyip göreceğiz.