Tesla 1 Trilyon Dolara Çıkarken Elektrikli Araba ve Batarya Teknolojilerine Yatırımcı Akını

Geçen hafta iklim konusunda yatırım dünyasında iki önemli haber çıktı ve ben bir arkadaşla sohbet ettim. Hepsini anlatayım.

İlk önemli haber Tesla’nın piyasa değerinin 1 trilyon dolar üzerine çıkmasıydı. Tesla bu sene 850 bin araba satacağını öngörüyor. Dünyada ise bu sene toplam 71 milyon araba satılacağı tahmin ediliyor, yani Tesla dünya pazarının %1 kadarına sahip. Ancak Tesla bu yeni piyasa değeriyle dünyanın bütün diğer araba şirketlerinin toplam piyasa değerinin üstüne çıkmış durumda. Bu inanılmaz bir istatistik ve piyasanın Tesla ve Elon Musk hakkında ne kadar heyecanlı olduğunun ve getiri potansiyeli gördüğünün göstergesi. Bu son Tesla hisse fiyatı artışında en büyük etken araba kiralama şirketi Hertz’in 2022 sonuna kadar 4.2 milyar dolara 100 bin adet yeni Tesla Model 3 marka araç satın alacağı ve toplam filosunun %20’sinin artık elektrikli araç olacağı haberiydi. Avrupa’da toplam yeni araç satışları içinde elektrikli araçlar artık %15’e ulaştı ve her sene gittikçe artıyor. Çin’de bu sayı %12’ye varmış durumda. Amerika’da bu sayı hala toplamın sadece %3’ü.

Tam bu noktada arkadaşla sohbeti anlatayım. Londra’da yaşayan bir arkadaşım laflarken ne yeni araba almasının uygun olacağını sordu. Ben elektrikli araçlar arasından hangisini tavsiye ettiğimi sorduğunu sandım, ancak kendisi halen içten yanmalı motorlu bir araç düşündüğünü ve elektrikli araçların şarj probleminden endişelendiğini söyledi. Kendisine Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği’nde 2030’dan sonra içten yanmalı motorlu araç satışlarının artık gerçekleşmeyeceğini ve Londra sokaklarına sürekli yeni elektrikli araba şarj noktaları yapılmakta olduğunu anlattım. Bugün Birleşik Krallık’ta toplam araba satışlarının %15’i elektrikli. Dokuz sene sonra bu sayı %100 olacak. IEA’nın bu yaz yayımlanan NetSıfır raporunda da 2030 yılına kadar dünya bazında elektrikli araba satışlarının 18 kat artması gerektiği ve 2030’da dünyada satılan arabaların %60’inin elektrikli olması öngörülüyor. Norveç’te şimdiden yeni araba satışlarının %83’ü elektrikli. Dünyada gidişat belli: elektriğe geçilebilecek, emisyon üreten unsurlar arasında araba en önlerde ve büyük değişim gerçekleşiyor.

İkinci önemli habere geçelim. 2021 yılında dünyada şu ana kadar toplam iklim odaklı teknoloji yatırım miktarı 32 milyar dolar. Bu konuda senelik yatırım rekoru gözlerimizin önünde kırıldı. COP26 günlerinde iklim odaklı teknoloji yatırımları epey gündemde ve önceki haftalarda da düzenli yazdım. Ayrıca yukarıda bahsettiğim ilk önemli haber ve yaptığım sohbet de bu konuya ışık tutuyor. Müşterilerin tercihlerinin değişmekte olduğu ve yatırımcıların da heyecanlandığı noktalardayız.

Yatırım yapılan bazı şirketlere bakarsak resim daha da netleşiyor.

Stockholm bazlı yeşil enerjiyle elektrikli araba için batarya yapan Northvolt 2.75 milyar dolar topladı. Yatırımcıları arasında İsveçli emeklilik fonları AP1, AP2, AP3 ve AP4’un yanı sıra OMERS, Goldman Sachs ve Volkswagen var. Daha da önemlisi araba şirketi müşterileri BMW, Scania ve Volkswagen’dan 27 milyar dolarlık toplam sipariş de almış durumdalar. Bu yeni yatırımla imalat kapasitesini ciddi arttıracak Northvolt batarya teknolojisinde dünyayla kapışacak gibi görünüyor.

Bir diğer batarya teknolojisi şirketi daha bu sene büyük bir yatırım toplayabildi. Çinli şirket SVolt Bank of China liderliğinde çoğunlukla Çinli bir yatırımcı grubundan 1.6 milyar dolar B serisi yatırımı aldı. Ar-Ge departmanında 1500 kişi çalışan SVolt da bu yatırımla imalat kapasitesini büyütmeye ve hem Çin’de hem global ölçekte elektrikli araçlara geçiş sürecinde bir rol oynamaya kararlı.

Bu arada yeri gelmişken Tesla’nın arabalarına bataryaları CATL, LG ve Panasonic’ten aldığını, ancak kendileri batarya teknolojilerine sağlam yatırım yaparak kendi geliştirdikleri bataryalar üzerinde harıl harıl çalıştıklarını da not edelim. Tesla’nın bugünkü piyasa değerlendirmesinde yatırımcıların gözünde heyecan unsuru satacağı araba sayısı kadar geliştireceği batarya teknolojisi ümidi de olmalı.

Bu seneki bir diğer büyük yatırım Amerikan elektrikli araç şirketi Rivian’aydı. Daha prototip aşamasından ilk aracını yeni üretme noktasına yeni gelmiş olan Rivian 2.5 milyar dolar topladı. Yatırımcıları arasında Amazon Climate Pledge Fund, D1 Capital Partners, Ford, T. Rowe Price, Third Point, Fidelity, Dragoneer ve Coatue var. Elektrikli arabaların yanı sıra elektrikli kamyonet üzerinde çalışan Rivian’in en büyük müşterilerinden biri Amazon olacak. Amazon büyük yatırımcı olarak şirketin %20’sine sahip ve 2022 sonunda 10 bin adet elektrikli Rivian kamyonetini Amerikan otoyollarında görmek istiyor. Tesla da kendi kamyonet modeli üzerinde çalışıyor ama Rivian bir adım önde gibi görünüyor. Ne de olsa kamyonlar arabalardan daha da çok karbon emisyonu yaptıkları için elektrikliye geçiş sürecinde orada da çok büyük bir fırsat var. Bu ivmeyle birlikte Rivian şimdi de bu sene 60 milyar dolar değerlendirmeden halka açılarak 8.4 milyar dolar toplama planları yapıyor.

Elektrikli araç ve pil teknolojileri bu kadar sağlam yatırımlar alırken bir de pil geri dönüşüm şirketi Redwood Materials C serisi yatırımı olarak 775 milyon dolar topladı. Amerikalı şirketin yatırımcıları arasında T. Rowe Price, Goldman Sachs, Baillie Gifford, CPPIB, Fidelity, Capricorn, Breakthrough Energy (Gates), Amazon Climate Pledge Fund, Valor, Emerson Collective ve Franklin Templeton var. Elektrikli araba satışlarının stratosferik büyümesi batarya satışlarının da stratosferik büyümesi anlamına geliyor. Lityum-iyon bataryaların üretim fiyatlarının düşmeye devam etmesi için sofistike ve ölçeklenebilir bir geri dönüşüm ekosistemi önemli ve şirketin kurucusu JB Straubel bu konuya epey hakim. Neden mi? Straubel, Tesla’nın da kurucularındandı ve teknolojiden sorumlu üst düzey yöneticisiydi. Tesla’da 2004 yılında başlayan yolculuğu 2019’a kadar sürdü ve sonra ayrılıp kendi şirketi Redwood Materials’ı kurdu. Henüz 45 yaşında.

Elektrikli araba konusunda gidişat apaçık ortada. Çevre için elektrikli arabaların faydası öğrenildi. Dünyanın bazı gelişmiş ülkelerinde müşteriler hem kişisel tercihleri hem de hükümet politikası sebepleriyle önümüzdeki yıllarda %100 elektrikli arabaya geçecekler. En iyi teknolojileri geliştirmek için global ölçekte kıyasıya bir savaş yaşanıyor. Dünyadaki bu muazzam değişimden heyecanlanan yatırımcılar bu süreçten faydalanmak için teknoloji şirketlerine muazzam miktarlar yatırıyorlar. Ekosistem sağlıklı işliyor. Türkiye’de henüz elektrikli araba satışları %0.3 civarında ama geçen seneye göre 4-5 kat artış gösteriyor. Elbette ki şarj altyapısı henüz yerinde değil ve fiyatlar çok yüksek. Ama biraz geriden de gelecek olsa bu değişim Türkiye için de kaçınılmaz görünüyor – hem otomotiv müşterisi hem de otomotiv sektörü tarafında. Sizin de Londra’daki arkadaşım gibi ileride yeni bir araba almanız gündeme gelirse siz de hem ihtiyacınızı hem de ileriyi düşününüz.

Kapak fotoğrafı: Vlad Tchompalov