Yaşamla beraber büyüyen ağaç: Sedir
Ağaç dostlarımızın dünya için faydaları saymakla bitmez. Nature Dergisi’nde yayımlanan bir araştırmaya göre oksijenli solunum yapan canlılara nefes olmaktan tutun da birçok türün evi olmasına kadar nice faydası olan ağaçların tüm dünyadaki sayısı tahminen 3,04 trilyon. İnsan türünü merkeze alırsak kişi başı 422 ağaç. Bu miktarı sabitlemek ve/veya artırmak adına elbette ağaç dikmek olumlu bir etki yaratıyor, öte yandan doğaya zarar veren eylemlerden olabildiğince kaçınmak da insan olarak her birimizin dünyaya ve tüm türlere karşı sorumluluğu. Tabii ki tüm coğrafyalarda sabit bir yayılım göstermeyen ağaç-insan ilişkisi için bu ortalama sadece matematiksel bir veri. Örneğin ağaç fakiri olan ülkelerden Mısır’da kişi başına 1 ağaç düşüyor. İnsanın ve medeniyetin doğuşundan önce bugünkü ağaç sayısının yaklaşık iki katı ağaç olduğu öngörülüyor. Maden, kontrolsüz şehirleşme ve tarım uygulamaları nedeniyle dünyada her yıl ortalama 15 milyar ağaç yok oluyor.
Her biri kendine has özellikleri olan ağaç türlerini yakından tanımak için ilk olarak yapraklarını inceleyebilirsiniz veya merak ettiğiniz bir ağacın fotoğrafını çekip, internetteki arama motorlarından aratıp, hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.
Dünyada aldığımız nefesin kaynaklarından biri olan ağaçlar türlerinden ülkemizde sıkça rastladığımız sedirin dünyasına gelin yakından bakalım:
Ülkemizdeki anıt sedir ağaçlarından Amber Katran, 2332 yaşında! Antalya’nın Kumluca İlçesi Dibek Tabiatı Koruma Alanı’ndaki anıt ağaç, Prof. Dr. Doğan Kantarcı’nın 1982 yılındaki araştırmaları sonucu dünyanın en yaşlı sediri olarak da kabul ediliyor. 1993 yılında ise Dibek Ormanı “Tabiatı Koruma Alanı” ilan edilerek 550 hektarlık sedir ormanı koruma altına alındı. Türkiye’de taş ocakları ve HES projeleri sedir ağaçlarının yok olmasına neden olan en önemli etkenler arasında. Bilimsel adı “cedrus libani” olan ağaç, Toros Sediri veya Lübnan Sediri olarak da adlandırılmaktadır. Lübnan’daki sedir ağaçları ise bilinçsiz şehirleşme ve küresel ısınma nedeniyle tehlike altında. Orman Genel Müdürlüğü’nün (OGM) 2019 yılı verileri göre, Türkiye’deki her 46 ağaçtan biri sedir.
Sedir ağacı dayanıklılığın, sonsuz yaşamın ve içsel yolculuğun sembolüdür. Antik Mısır’da mumyalarda sedir reçinesi kullanılır, Sümer tabletlerinde sedir ağacı geçer. Efes’ten Kral Süleyman’ın tapınağına kadar birçok yapıda da ismi anılan sedir Fenikeliler’de gemi yapımında da kullanılmıştır.
Sedir ağacının yağını koklamak stresi ve korkuyu azaltır, enfeksiyon tedavisinde kullanılır, cildin yenilenmesine destek olur. Birçok şifası olan sedir kültürler arası bir sembolizmi barındırır. Herbalizmden mitolojiye, tarihten tasarım dünyasına kadar birçok yerde karşımıza çıkan sedir ağaçları çamgiller familyasından gelir. Boyları 40 metreyi bulan sedir ağaçları kalın ve yeşil renkte iğne şeklinde yapraklara sahiptir. Yaşadığı ortamda ne tam gün güneş ne tam gün gölge ister. Günün farklı saatlerinde farklı ışık yoğunlukları sever.
Kaynak:
