Doğanın buzluğu permafrostun altından çıkan 6 garip şey
Hiç buzlukta arkalarda kalanları unuttuğunuz oldu mu? Bazen Tabiat Ana da böyle durumlara düşebiliyor. Permafrost adı verilen, sürekli donmuş halde bulunan buz tabakaları iklim değişikliği yüzünden eriyip açıldığında, doğada uzun zamandır görülmeyen, arkalarda kalan şeyler ortaya çıkıyor.
Kuzey Kutup Dairesi içinde bulunan permafrostlar, Kuzey yarımkürenin yaklaşık 1/4’ünü kaplıyor. Hatta bazı alanlarda permafrost tabakası o kadar kalın ki, buzun kalınlığı 1500 metreye kadar ulaşabiliyor.
Permafrost’un üst tabakaları mevsim değişikliği ile beraber eriyip, yeniden donsa da, giderek artan küresel sıcaklıklar daha derinlerde bulunan bazı şeyleri ortaya çıkarıyor.
İşte permafrostların altında bulunan 6 garip şey:
1. Eski Bitkiler
Bu beyaz karanfile benzeyen 30.000 yıllık bitkileri, 2012 yılında Rus biliminsanları keşfetti. Buz devrinde yaşamış bir sincabın yuvasında bulunan bu bitkilerden laboratuvar ortamında birazcık sevgi ile yeni numuneler üretilmiş ve hatta bu numuneler de çiçek açmış.
2. Devasa Virüsler
Rus biliminsanlarının karafille gelen başarısı üzerine, diğer biliminsanları da permafrostun içinde ne bulabileceklerini merak edip araştırmaya koyuldu. Permafost’dan örnekler alan biliminsanları 30.000 yıllık başka bir varlık, Pithovirus sibericum adı verilen bir canavar virüsü ortaya çıkardı.
Virüs neredeyse bir bakteri büyüklüğünde. Virüs ve bakterileri bilmeyenler için açıklayalım; bu gergadan büyüklüğünde bir kedi bulmaya eşdeğer bir şey. Sadece bu kadar değil, Pithovirus sibericum virüsler ile bildiğimiz çoğu şeyi de değiştriyor, çünkü 2/3’ü proteinden oluşmakta.
Ama korkmaya gerek yok, bu virüs sadece amipleri avlamakta, yani biz menüde yokuz.
3. Kürklü Mamutlar
2007 yılında, bir rengeyiği çiftçisi olan Yuri Khudi, Rusya’nın Yamal Bölgesi’ndeki permafrost tundrasında garip bir şey buldu. Yerel bir müzenin direktörünü uyarmak için yaklaşık 250 km yol yürüyen Khudi, böylelikle 42,000 yıllık bir kürklü mamut bebeğini bulan kişi oldu.
Yuri’nin eşi Lyuba’nın ismi verilen mamut, dünyanın en iyi saklanmış mamut fosillerinden bir tanesi, o derece ki biliminsanları Lyuba’nın ölmeden önce ne yediğini bile biliyorlar.
Ama Lyuba permafrostun altından çıkan tek mamut, hatta tek hayvan bile değil, Buz Devri’nde yaşamış atlar ve kürklü gergadanlar da bulunan hayvanlara örnek.
4. Acayip şekiller
Permafrostun altından sadece acayip canlılar çıkmıyor. Bazen toprağın kendisi de tuhaflaşıyor.
Toprağın üstünde şekil almış bu küçük, volkana benzeyen tepeciklerin ismi “pingo”. Buz kazıklarından ve taşların oluşturduğu geometrik şekillerden oluşan bu coğrafi şekillerin buzdan bir mayın gibi patladığına şahit olduğunu iddia edenler var.
Topraktaki suyun sürekli donup çözülmesi ile oluşan bu şekillerin patlaması, toprak içinde bulunan gazların sıkışarak dışarıya çıkmasından olabilir.
5. İnsanlar
Bazen insanlar permafrostun çözülmesi ile ölülerini buralara gömebiliyorlar. Ama bir korku filminin girişi gibi gözükse de bazen ölüler permafrostun altında kalmıyor.
Aynı olay, 1980’lerde Sibirya’nın Pokhodsk bölgesinde tekrarlanmış, eriyen permafrostun oluşturduğu bir nehir toplu bir mezarı ortaya çıkarmıştı. Bu cesetlerin eski hastalıklarını taşıdıklarını ve oldukça tehlikeli olduğu belirtiliyor.
Zira 1998’de Svalbard’da bulunan 6 cesette 20. yüzyılda yaklaşık 50 ile 100 milyon kişiyi öldüren İspanyol Gribi virüsü bulunmuş.
6. Metan
İnsan cesetleri size korkunç geldiyse, size daha korkunç bir şeyden bahsedelim. İklim değişikliği ile beraber gelen küresel ısınmanın sonucunda, çürümüş organik maddeler permafrostun altından çıkmakta.
Eğer böyle devam ederse, bu çürüyen organik maddeler ile beraber atmosfere salınan metan ve karbondioksitin zaten giderek kötüye giden iklim değişikliğini nasıl etkileyeceğini biliminsanları tahmin edemiyor.
Eğer Paris İklim Anlaşması yerine getirilmez ise, bu yüzyılın sonuna kadar Alaska bölgesinde bulunanpermafrostun 1/4’ü eriyecek. Kuzey Kutup Dairesi’nin diğer bölgelerinde ise %60 oranında bir kayıp bekleniyor.
Bu %60’lık erime, 190 milyar ton karbondioksiti, ki bu Sanayi Devrimi’nden beridir atmosfere salınan karbondioksitin yarısı, atmosfere salıyor. Bu erime ile ortaya çıkacak metan gazının etkisi ise daha korkutucu. Çıkan metan gazının 7.5 milyar ile 400 milyar ton karbondioksitin oluşturacağı etki ile aynı. Bu ise 2 dereceyi geçmememiz için konulan 500 milyar karbondioksit limitinin %80’i demek.
Permafrostların erimesinin iklime olan etkisinin devasa olacağı konusunda bir şüphe yok. Permafrostun altından çıkanlar ne kadar ilginç olsa da, sanırım hepimiz permafrostun sürekli donmuş bir halde kalmasına kimse karşı çıkmaz diye düşünüyoruz.