Türkiye’nin şebeke suyu hakkında 8 gerçek

Musluktan su içebilseydik yapacağımız tasarrufla neler alabilirdik?

Senelerdir, temiz suyun her canlının yaşam hakkı olduğunu savunan Su Hakkı Kampanyası, musluklardan temiz su akmasını talep ediyor. Su Hakkı Kampanyası’nın yayınladığı son raporda musluktan akan suyu içebilseydik tasarruf edeceğimiz miktarın ne kadar olduğu ve belediyelerin ‘su faturası’ adı altında bizden ne gibi bedeller talep ettikleri vurgulanıyor. Rapordan öner çıkan bilgi ve rakamlar şöyle:

1. Türkiye’nin en büyük dört büyükşehrinde -İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa- su hizmeti kurumlarının büyük bir kısmının web sitesinde, suyun birim fiyatı ve su faturalarına eklenen maliyet unsurlarının yıllar içindeki değişimi konusunda bilgiye erişim mümkün olmamaktadır. Bu durum, vatandaşı bilgiye erişim hakkından yoksun bırakmakta ve en temel hakkı olan suyun gerçekte ne kadar pahalandığını izlemesine engel olmaktadır.

2. Ayda 10 m3 su tüketen 4 kişilik bir ailenin Aralık 2015’e ait su faturası (bkz. Tablo 1 Sayfa4) incelendiğinde;s uyun bedelinin en yüksek olduğu ilin İstanbul (40,8 TL), en düşük olduğu ilin İzmir (13,5 TL); suya eklenen vergilerin en çok olduğu ilin Ankara (7,5 TL), en düşük olduğu ilin İzmir (5,96 TL); su faturasına eklenen maliyet unsurlarının en yüksek olduğu ilin İzmir (28,44 TL), en düşük olduğu ilin İstanbul (4,08 TL); su faturasının en yüksek olduğu ilin Ankara (62,69 TL), en düşük olduğu ilin Bursa (44,23 TL) olduğu görülmektedir.

3. Birleşik Devletler Çevre Koruma Ajansı’nın yaptığı bir çalışmaya göre; su masraflarının, hane halkının giderlerinin %2’sini geçmesi durumunda bu giderler “çok masraflı” kategorisine girmektedir. Buna göre, Türkiye’de şebeke suyunun, çalışmanın kapsamına giren her bir ilde, musluklardan akan su tüketilemez durumda olmasına rağmen hane bütçesi içindeki ağırlığı “çok masraflı” kategorisine girmektedir.

4. Türkiye’de dört kişilik bir ailenin aylık damacana su tüketimi bedeli ortalama 107, 25 TL’dir.

5. Musluktan içilebilir su akması durumunda bu parayla aynı aile;
– Ayda toplam 178 adet ekmek (günde 6 ekmek) alabilir.
– Yaklaşık 3 haftalık meyve ihtiyacını ya da 2 haftalık sebze ihtiyacını ya da 2 haftalık süt ve süt ürünleri ihtiyacını giderebilir.
– Bir öğrencinin aylık eğitim masraflarının %67’sini karşılayabilir.
– Ayda 2 kere sinemaya ya da 5 kere tiyatroya gidebilir, ortalama 20 TL’den 5 yeni kitap alabilir.
– Sınırsız internet erişimine sahip olduktan sonra 47 TL’si de cebinde kalabilir.

6. Erişebildiğimiz en güncel verilere göre, İSKİ 2014 yılında yaklaşık olarak 173.105.453 TL kâr etmiştir. İSKİ’nin giderler içinde İBB’ye aktardığı pay 402.496.261 TL olmuştur. Tahmini 2015 yılı rakamlarına göre ise İSKİ’nin zarar ettiği ancak buna rağmen İBB’ye zararının yarısına yakın bir meblağı aktardığı görülmektedir.

7. Büyükşehirlerde su hizmetleriyle ilgili her türlü gider çeşitli adlar altında su faturalarına yansıtılmaktadır. ASKİ’nin vatandaştan tahsil ettiği şube yolu bedeli, BUSKİ’nin tahsil ettiği bakım bedeli, katı atık toplama bedeli (bunlardan ayrıca %18 KDV alınmaktadır), İZSU’nun tahsil ettiği katı atık toplama bedeli ve katı atık bertaraf bedeli bunlara örnek verilebilir.

8. Türkiye’de su hizmetleri özelleştirilmemiş olmasına rağmen su hizmetleri ticari bir işletme mekanizmasıyla çalışan belediyeler tarafından kâr elde edilecek bir tüketim maddesi ve kamu hizmeti alan vatandaşlar da müşteri olarak görülmektedir.

Raporun tamamı ve politika önerileri için burayı ziyaret edebilirsiniz.

Su Hakkı Kampanyası’nı imzalamak için burayı ziyaret edebilirsiniz.