Yeni başlayanlar için balkon bahçeciliği

Balkon bahçeciliği yapmanın yararı da, keyfi de, kendi yetiştirdiğiniz sebze meyvenin lezzeti de anlatmakla bitmez. Tecrübeyle sabit, toprağa elini veren kolunu kaptırır. Baharat yetiştireceğim diye pencere önü yetiştiriciliğine girişirsiniz, bir bakmışsınız balkondan domates, limon, biber topluyorsunuz.

Balkon bahçeciliğine başlamayı zor bir uğraşmış gibi gözünüzde korkutup geri adım atmayın. Tavsiyem bitki yetiştiriciliğine yavaş yavaş başlamanız ve toprağa ısındıkça bitki sayısını artırmanız. Aynı anda birçok çeşit bitki ekerseniz hepsinin bakımı ile ayrı ayrı uğraşmak gözünüzde büyüyebiir ve ilk denemede tutmayan fideler hevesinizin kaçmasına sebep olabilir.

Acemilere

Fesleğen, nane, maydanoz, roka ve biberiye gibi aromatik bitkiler, evde bahçeciliğe başlamak için idealdir. Marketten aldığınız bitkilerin canlı bir dalını bir bardak suya koyup kök salmasını bekleyebilir (tabii belli aralıklarla suyunu yenilemek kaydıyla) ya da pakette satılan tohumları kullanabilirsiniz. Aromatik bitkiler çoğunlukla küçük topraklarda hızla büyüyen arsız bitkilerdir. Mutfağınızda pencere varsa, içerde pencere önünde yetiştirebilirsiniz. Böylece yemek yaparken taze baharatlarınız her zaman elinizin altında olur. Yeşillenen baharatlarınızın uçlarını koparmaktan çekinmeyin bu bitkiler siz kopardıkça alttan filiz verir ve büyüyüp gelişirler. Taze baharatlarınızı çatlamış genişçe bir bardakta, minik saksılarda ya da kullanılmış bir yoğurt kabında kolaylıkla yetiştirebilirsiniz.

Kullanılacak Toprak

Aromatik bitkiler çiçekçilerde satılan torfta yetişecek kadar güçlü olsalar da torf genel olarak sebze meyve yetiştiriciliği için fazla gübreli bir malzemedir ve tohumların yanmasına sebep olabilir. Taze baharatlardan sonra başka sebze ve meyveler de yetiştirmeye niyetliyseniz, eşit miktarda torf ve steril toprak karışımı kullanmanız daha doğru olur. Steril toprak elde etmek için civardaki bir park ya da bahçeden ihtiyacınız olduğu kadar toprak alın, bir fırın tepsisine yayın ve 120 derecede 30 dakika fırınlayın. Ardından steril toprağınızı torfla iyice karıştırın. Dilerseniz ekstra besin için kil ya da kül de ekleyebilirsiniz. Birçok bahçeci toprağa besin açısından zengin olan zeolit maddesinden de ekler ama elinizde yoksa kullanmanız şart değil, ben kullanmıyorum.

Doğru ve Sağlıklı Tohumu Nereden Bulabilirim?

Bu sorunun mutlak doğru bir yanıtı yok. Ekim dikim işleri deneme yanılmayla ilerler ve zevki biraz da burada saklıdır. Daha önce toprakla haşır neşir olmadıysanız ilk denemenizde atalık yerel tohumlar kullanmanızı önermem. Bildiğiniz gibi bu tohumlar nesilden nesile özenle aktarılıyor ve köyden köye dolaşılıp toplanmalı için müthiş bir emek harcanıyor. Değerli atalık tohumları topraktan ilk ürününüzü aldıktan sonra ekerseniz heba etmemiş olursunuz.

Kaynağını bildiğiniz, tadı hoşunuza giden domatesin içindeki çekirdekleri ayırıp kurutun, buyurun size domates tohumu. Kullanmadığınız ve yeşillenmeye başlayan soğanı toprakla doldurduğunuz bir yoğurt kabına gömüp sulayın, yeni soğan bitkiniz hazır! Yaz meyve ve sebzelerinin neredeyse tümünü baharın başında ekebilirsiniz.

Nisan başı organik pazarlarda tohum ve fide bulmak için idealdir. Favori pazarcınıza gidip ‘fide var mı?’ diye sorun, zaten onlar hangi mevsimde hangi fidenin tutacağını bilirler ve size doğru ürünü verirler. Bunun dışında tohum için deneyebileceğiniz bir başka alternatif, aktar ve yapı marketlerde satılan paket tohumlardır. Paket tohum alırken paketin arkasında firmaya ulaşabileceğiniz adres ve telefon bilgisi, danışma hattı olmasına dikkat edin, bu bilgileri paylaşan firmalar genelde daha güvenilir oluyor. Online olarak Ulusal Tohum Takas Merkezi ve Tohum Takas Ağı‘nı da tohum bulmak için kullanabilirsiniz.

Bir adım ileri: Tohum Filizlendirme

Kuruttuğunuz, satın aldığınız ya da bir tanıdıktan temin ettiğiniz tohumları ekmenin iki yolu var. Direkt büyüteceğiniz toprağa serpebilir ya da daha küçük bir toprakta filizlendirip ardından büyüyeceği saksıya aktarabilirsiniz. Ben ayrı, küçük bir yerde filizlendirmenizi öneririm. Böylece hem fidenizin ihtiyaçlarını daha rahat gözlemler hem de büyük saksıda boşuna fazladan tohum kullanmamış olursunuz. Ayrı yerde yetiştirilen filizler aynı zamanda turfanda olur ve mevsiminden bir hafta ila bir ay daha önce ürün almanızı sağlar.

Filizlendirme için çatlamış bir bardak, kırılmış yumurta kabuğu, yumurta kutusundaki boşluklar, altını mukavvayla kapattığınız bir tuvalet kağıdı rulosu gibi onlarca seçenek kullanabilirsiniz. Tohumlar yeşermek için çok az toprağa ihtiyaç duyarlar, bu nedenle tohum ekeceğiniz kabı seçmek tamamen sizin yaratıcılığınıza kalmış.

Torf ve steril toprak karışımınızı kabınıza üstünde sulayacak kadar boşluk bırakaracak kadar doldurun, tohumlarınızdan bir iki tane serpin ve tohumun üzerini kapatacak kadar, incecik toprak ekleyip su serpiştirerek sulayın. Tohumlarınız yeşerene kadar kabınızı evin içinde tutun ve üzerini ışık almayacak şekilde gazete kağıdı ya da naylonla örtün. Tebrikler! Artık siz de bir balkon bahçecisisiniz.

Sulama ve Konum:

İlk hafta; fidelerinizin tutması için susuz kalmamalarına, toprağın sürekli nemli kalmasına özen gösterin. Bitkilerinizi fazla sulamaktan kaçının ve saksılarınızın diplerinde mutlaka fazla suyun akmasını sağlayacak delikler olmasına dikkat edin. Her bitki farklı sulama ihtiyacına sahiptir o yüzden genel geçer bir sulama kuralı yoktur. Sebze ve meyveler az sulanması gereken bitkilerdir. Bitki susuz kalınca neslini devam ettirmek için meyve verir. Bu nedenle bitkinizi toprağın yüzeyi nemli kalacak kadar sulayın. Bitkinizin yaprakları susuzluktan boynunu bükmedikçe su vermeyin. Suyu bol tutarsanız bitkileriniz sürekli yeni yeşil yapraklar vererek uzarlar. Oysa sebze meyve bahçeciliğinde meyve veren dalların yamulup kırılmaması için daha kalın ve kısa olmaları tercih edilir.

Sebze meyveleriniz çiçek açtından sonra sulamayı hafif hafif artırın ve bitkiniz meyve verdikten sonra da toprağı kurutmayacak kadar su vermeye devam edin. Sulama için güneşin doğrudan bitkiye ulaşmadığı sabahın erken saatlerini ya da akşamları tercih edin.

Saksılarınızı doğrudan güneş alabilecekleri bir noktaya yerleştirmeye özen gösterin. Aksi halde güneşe doğru dönmek isteyeceklerinden yamuk büyüyüp meyveyi taşıyamaz hale gelebilirler. Saksılarınızın aşırı sıcak ya da aşırı soğuğa maruz kalmasına izin vermeyin. Ben ayrıca saksılarımı bir çiçek, bir sebze olacak şekilde yerleştiriyorum bu da küçük sebze bahçeme rengârenk bir görüntü veriyor, aklınızda olsun.