Dünya Sağlık Örgütü: Avrupa’nın havası en kirli 10 şehrinin 8’i Türkiye’de

Gelir fırsatlarının kırsal alanlardan şehre yerleşmesi ve hızlı sanayileşme yüzünden milyarlarca insan sağlığa zararlı kirli hava koşullarında yaşamakta. Hava ölçümlerinin yapıldığı şehirlerde yaşayanların %80’i Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği tehlikeli sınırların üstündeki koşullarda yaşamını sürdürmekte.

Dünyanın bir çok bölgesi bu kirli havadan etkilenmiş olsa da, düşük gelirli nüfus diğer kısımlara göre bu koşullardan daha çok etkileniyor. İçinde daha çok düşük ve orta gelirli nüfusların bulunduğu şehirlerin %98’i gerekli sağlık koşularını sağlayamıyor. Yüksek gelirli şehirlerde ise bu rakam %56 civarında.

TIKLAYIN: Bilim insanları uyardı: Kömürlü termik santrallerinin sayısı artıyor nefes alamıyoruz

Dünya Sağlık Örgütü’nün açıkladığı yeni rapor, 103 ülkede 3000’den fazla şehirde ince partikül maddeleri 2.5 (PM 2.5) ölçümlerini açıklıyor. PM 2.5, havada bulunan ve en fazla 2,5 mikron büyüklüğündeki maddeleri kapsamakta. Bu maddeler özellikle kamyon, otobüs, inşaat makineleri egzozlarından, odun, kömür gibi fosil yakıtlardan ve orman yangınlarından kaynaklanmakta.

Bu ince maddeler havada bulunan gaz ve damlacıklar ile kimyasal etkileşime girerek, kilometrelerce alanları etkilemekte. PM 2.5, Dünya Sağlık Örgütü’nün sınır olarak gördüğü bir metreküpte 10 mikrogram (10µg/m³)  miktarını geçtiği zaman ciddi sağlık sorunları ortaya çıkarıyor. Bu maddelerin büyüklüğü solunum yollarından geçecek ve direkt akciğerleri etkileyecek kadar küçük.

PM 2.5 ile kısa dönemli etkileri, göz, burun, boğaz ve akciğer tahrişlerine ve böylelikle öksürüklere ve nefesin kesilmesine yol açıyor. Bu durum astım ve kalp rahatsızlıkları gibi durumları daha da kötüleştiriyor. Pm 2.5’in uzun dönemli etkileri ise kronik bronşit, düşük akciğer kapasitesi, kalp rahatsızlıkları ve akciğer kanseri gibi ölümcül hastalıklara yol açıyor. Solunum yolları hastaları, çocuklar ve yaşlılar PM 2.5’ten daha fazla etkilenmekte.

Maalesef Avrupa’daki şehirler baz alındığı zaman ilk 10’da Türkiye’den 8 şehir var. Sırası ile Batman, Hakkari, Gaziantep, Siirt, Afyon, Karaman, Iğdır ve Isparta Avrupa’nın ve Türkiye’nin havası en kirli şehirleri.

Dünya Sağlık Örgütü’nün hazırladığı bir başka listede de Türkiye başı çekmekte. Avrupa’da öne çıkan büyük şehirlerde İstanbul 33µg/m³ ile birinci sırada. İstanbul’u Varşova, Budapeşt, Bükreş ve Prag gibi şehirler takip etmekte.

Geçtiğimiz günlerde Türk Tabipleri Birliği, Türk Toraks Derneği ve Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Türkiye’de 33 bin 300 kişi hava kirliliğine bağlı nedenlerden hayatını kaybettiğini; hava kirliliğine bağlı nedenlerden hayatını kaybedenlerin, trafik kazalarından dolay hayatını kaybedenlerden 11 kat daha fazla olduğuna dikkat çekmişti.

Gelecek dönemlerde Türkiye’de 20 olan kömürlü termik santral sayısının 80’e çıkartılması planlanıyor. Uzmanlar, yeni santrallerin hayata geçmesiyle bölgedeki hava kirliliğinde yıllık ortalama düzeylerin %50-%150 oranlarında artacağını ve çok daha fazla sağlık sorununa yol açacağını belirtiyor.

Kaynak: Dünya Sağlık Örgütü, The Guardian