Küresel içme suyu krizinin ardındaki gerçekler

Hazır 22 Mart Dünya Su Günü gündeme oturmuşken tüm dünyayı tehdit eden, en büyük yaşamsal krizlerden biri olan içme suyu sorununa uzaktan şöyle bir bakalım.

Birçok ülkede, insanların yoksulluktan kurtulamamalarının temel nedeni içme suyu sorunu. Su kaynakları adil bir şekilde kullanılmadığından dünyanın birçok bölgesinde kadın ve çocuklar, ailelerine temiz içme suyu sağlamak için günde altı saat harcıyorlar.

Ama hâlâ umut var. Yeni temiz su kuyuları açma ve yağmur sularını değerlendirme gibi başarısı kanıtlanmış yöntemler var. İdareli su kullanımı ve kolektif bilinç, nüfusu içme suyu krizinden kurtarmak için yeterli aslında.

Mercek

• 1,1 milyar insanın temiz içme suyuna erişimi yok. Bu da tüm nüfusun altıda birine tekabül ediyor.
• Her yıl gelişmekte olan ülkelerde çoğunluğu çocuk olan 2,2 milyon insan kirli su tüketmeye bağlı hastalıklar nedeniyle ölüyor.
• Tüm dünyadaki hastane yataklarının yarısı kirli su tüketmeye bağlı hastalıklardan müzdarip hastalarla dolu.
• Geçtiğimiz 10 yıl içerisinde enfeksiyonlu ishal, 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana savaşlarda ölen çocuk sayısından daha fazla çocuğun ölümüne sebep oldu.
• Kriz bu denli büyük olmasına rağmen pek de yol katedemedik. 2004 yılında (899 milyon), 1990’a (1,08 milyon) oranla vakalarda yalnızca 181 milyon düşüş gözlendi.

Kadınlar ve çocuklar

• Dünyada her gün 6.000 çocuk, temiz su kaynaklarına erişimi olmadığından ve yeterli hijyene sahip olmadıklarından ölüyor. Bu sayı her gün 20 jumbo jet uçağının düşmesiyle eşdeğer.
• Afrika ve Asya’da kadınların temiz suya ulaşmak için her gün yürüyerek kat ettiği yol, ortalama altı kilometre.
• Her gün 10 milyon çocuk, temiz su bulması gerektiğinden okula gidemiyor.

Suya bağlı hastalıklar

• Gelişmekte olan ülkelerde görülen hastalıkların %80’i atık su tüketiminden kaynaklanıyor.
• Suya bağlı hastalıklarla mücadele Hindistan ekonomisinin yılda 73 milyon iş gününe mal oluyor.
• Araştırmalara göre, tüm dünyadaki vakaların %20’sine tekabül eden ishal, tüberküloz, zatürree ve sıtmaya sağlık araştırmalarında kullanılan küresel sağlık fonunun yüzde birinden daha azı ayrılıyor.
• Hiçbir tedavi yapmadan, yalnızca temiz suya erişimi olmayan bölgelere temiz içme suyu sağlayarak yılda iki milyon hayat kurtarabiliriz.
• Su kirliliği şimdiye kadar hiçbir savaşta görülmeyen miktarda insanın hayatına mal oldu.

Coğrafya

• Çin, Hindistan ve Endonezya’da HIV/AIDS hastalarının iki katı kadar insan suya bağlı hastalıklardan ölüyor.
• Gelişmekte olan ülkelerde ortalama insan günde toplam yaklaşık 10 litre su kullanıyor. Birleşik Krallık’ta bu sayı kişi başı 132 litre, ABD’de ise 370 ile 650 litre arasında.
• Her yıl sadece Afrika’da temiz suya ulaşmak için 40 milyon saatten fazla zaman harcanıyor.
• 1998’te Afrika’da savaşlarda 308.000 kişi öldü. İshal ve türevi hastalıklardan ise 2.000.000’dan fazlakişi.
• 2025 yılı itibariyle 5,3 milyar insanın (dünya nüfusunun üçte ikisi) su kıtlığından müzdarip olacağı düşünülüyor.

Ekonomi

• Su ve sağlık hizmetlerine ayrılan 1 lira, 4 liralık zaman tasarrufu, Afrika’da üretim ve sağlık giderlerinde düşüş sağlıyor.
• Su, 400 milyar dolarlık küresel bir pazar; elektrik ve petrolden sonra en büyük üçüncü kalem.
• AB verilerine göre ayrım gözetmeden tüm gezegene temiz su sağlamak 30 milyar dolara mal olacak. Bu rakam her yıl içme sularını şişelemeye harcanan miktarın üçte biri.
• Gelişmekte olan ülkelerin büyük şehirlerinde yaşayan vatandaşların dörtte biri içme sularını musluktan içmektense fahiş fiyatlara su satıcılarından alıyorlar. Bazı durumlarda içme suyuna ödenen bu para evin tüm gelirinin dörtte birinden fazlasına tekabül ediyor.

Tüketim

• Ortalama bir Amerikan vatandaşı günde 370-650 litre su tüketiyor.
• Ortalama bir Afrikalı aile günde 18,5 litre su tüketiyor.
• Bir litre şişe suyun üretiminde beş litre su harcanıyor.
• Dünyadaki temiz su kaynaklarının neredeyse %70’i tarım sulamalarında kullanılıyor.
• Tarımda kullanılan bu suyun yarısından çoğu fazla sulama, buharlaşma ve taşma yoluyla boşa gidiyor.
• Tek bir hamburgerin yalnızca etinin üretimi için 10.750 litre su harcanıyor.

Gezegen

• Dünyadaki tatlı su balık türlerinin %20’si atık suların doğaya bırakılmasından dolayı yok oldu.
• Dünyasaki 500 büyük nehrin yarısı atık sular nedeniyle ciddi şekilde kirlenmiş ve zararlı durumda.
• Yalnızca ABD’de 300.000’in üzerinde kirlenmiş yer altı su kaynağı bulunuyor.
• Bugün içtiğimiz su, milyonlarca yıl önce dinazorların içtiğiyle aynı. Yeni su diye bir şey yok!