Toplu taşımada bir devrim: Elektrikli otobüs şehri Shenzhen’le tanışın

Bir zamanlar delici bir tıslama, motor çukurluğu sesi ve duman kokusuyla geldiklerini fark ettiren dizel otobüsler, dünyanın ilk ve en büyük % 100 elektrikli otobüs filosu ile yer değiştiriyor. Çin’de Shenzhen’in Futian merkezî iş bölgesinde bulunan istasyondaki otobüsler, alışılagelmiş toplu taşımanın ezber bozan gerekliliklerini yıkarak toplu taşımada elektrikli otobüs devrini başlattı.

TIKLAYIN: Dünyada bir ilk: Almanya’da hidrojenle çalışan sıfır emisyon tren seferleri başladı

Güncel olarak, Shenzhen toplamda 16.000 elektrik otobüse sahip ve kapasitesi göz önüne alındığında oldukça sessiz. “Otobüsler o kadar az ses çıkarıyor ki, insanlar onları duymayabilirler.” diyor şehirdeki üç ana otobüs şirketinin en büyüğü olan Shenzhen Bus Group genel müdür yardımcısı Joseph Ma. “Hatta o kadar sessiz ki, otobüslere yapay bir ses eklememize yönelik talepler alıyoruz. Bu konuda çalışmalarımız sürüyor.”

Dizel otobüslerden elektrikli otobüslere geçişin faydası gürültü kirliliği ile sınırlı değil. 1980 yılında Çin’in ilk Özel Ekonomik Bölgesi olana kadar balıkçı köyü olan, şimdi ise 12 milyon nüfuslu bir mega kent olarak bilinen Shenzhen ile alakalı beklentiler çok daha büyük. Karbondioksit salınımını yarıya indirmenin yanı sıra nitrojen oksit gibi zararlı salınımları da mümkün ölçüde indirgemek gibi hedefleri var. Bu hedeflerine Shenzhen Bus Group, yılda 160.000 ton kömür tasarrufu yaparak ve yıllık CO2 emisyonlarını 440.000 ton azaltarak büyük bir katkı sağlıyor.

“Dizel otobüslerin olduğu zamanda otobüs durağında durduğumu hatırlıyorum ve ürettikleri ısı, gürültü ve emisyonlar özellikle yaz aylarında dayanılmaz bir haldeydi. Elektrikli otobüsler muazzam bir fark yarattı.” diye ekliyor Ma.

Çin’in, büyük şehirlerinin çoğunu kaplayan boğucu dumanı azaltma çabası, elektrikli ulaşımda büyük bir yatırım başlattı. Her ne kadar şehirlerin elektrikli otobüse geçiş yapması pahalı olsa da – bir otobüs maliyeti 1,8 milyon yuan civarında (208.000 euro) – Shenzhen hem merkezî hem de yerel yönetimlerden gelen cömert sübvansiyonlar sayesinde tamamen elektrikli toplu taşıma sistemine geçişi sağlayabildi.

“Normal şartlarda, elektrikli otobüsün maliyetinin yarısından fazlası devlet tarafından destekleniyor” diyor Ma. “Operasyon açısından başka bir sübvansiyon var: Eğer otobüsleri 60.000 km’den daha fazla bir mesafeye koyarsak, yerel yönetimden 500,000 yuan (58,000 euro) alınabiliyor. Ayrıca Çin Hükümeti toplu taşımayı sosyal refah gözüyle değerlendiriyor.”

Shenzhen’in elektrikli araç filosunu çalıştırmak için, şehre yaklaşık 40.000 şarj kazığı inşa edildi. Shenzhen Bus Company’nin kendi şarj tesisleri yüklü 180 deposu var. Futian’daki önemli depolarından biri aynı anda yaklaşık 20 otobüse şarj amacıyla ev sahipliği yapabiliyor. “Otobüslerin çoğu, iki saat şarj edildikten sonra bir mesaide ihtiyaçları olacak kadar yakıta (elektriğe) sahip oluyorlar ve sonra tüm servislerini çalıştırabilirler, çünkü otobüsün menzili her şarjda 200 km’dir” diyor Ma.

Şarj istasyonlarının kısıtlılığı, dünyadaki diğer şehirlerin elektrikli otobüs filolarına geçmesini zorlaştıran önemli bir faktördür. Ancak Ma, Çin’in tek partili bir devlet olmasının Shenzhen’de daha kolay yapılmasını sağlamadığını da ekliyor. “Kendi depolarımız var, fakat aynı zamanda özel sektörden olduğu kadar belediye yönetiminden de kiralamamız gerekiyor” diyor. “Otobüsleri satın alma konusunda sübvansiyonların dışındaki konularda tek başımızaydık. Örneğin şarj için gerekli elektrik altyapısı sorunun çözümünü kendimiz bulmamız gerekti.”

Öte yandan, taksiler için gerekli şarj altyapısını sağlamak daha zorlu. Bu ayın sonuna kadar, Shenzhen’deki 22.000 taksinin tamamı elektriğe geçme hazırlığında. Piyasa öncüsü Shenzhen Bus Company, sahip olduğu 4.600 taksinin tamamını sektörden önce elektrikli kullanıma geçirdi.

Ma, “Taksilerin belirli bir rotası olmadığı için şarj noktalarının şehre yayılımı şarj sayısından çok daha önemli.” diyor. “Belediye parkları ve bazı büyük devlet mekânları gibi kamusal alanlarda park alanları ve kiralayabileceğimiz ortak alanlara sahip olabilecek yerel köylerdeki geçici alanları gibi her türlü çözümü inceliyoruz.”

Şarj istasyonları eksikliği taksi sürücüleri arasında sürtüşmelere neden oluyor. Ma, “Şarj istasyonlarına girmeye çalışan taksiciler her zaman kavgaya meyilliler” diyor Ma. “Şoförler için bu durum oldukça zorlayıcı çünkü belirli bir zaman çalışıyorlar ve şarj yerinde zaman kaybetmek yerine mümkün olduğunca fazla gelir sağlamak istiyorlar.”

Çözümlerden biri, şarj alanlarının nerede bulunduğunu takip etmek ve sürücüleri gerçek zamanlı olarak bilgilendirmek için geliştirilen bir uygulama.

Elektrikli taşımacılık Çin dışında çok pahalı mı?

30’dan fazla Çin şehri, Pearl River Deltası’ndaki Guangzhou, Zhuhai, Dongguan, Foshan ve Zhongshan, Nanjing, Hangzhou, Shaanxi ve Shandong da dahil olmak üzere 2020 yılına kadar yüzde 100 elektrikli taşıt geçişi gerçekleştirmeyi planladı.

Ancak merkezi yönetimin 2020’ye kadar sübvansiyonları geri çekmeyi planlamasıyla, başka yerlerde elektrikli otobüslerin kullanılması çok pahalı olabilirdi.

Coğrafya da konuyu değerlendirilmesi için gerekli önemli bir faktör. Shenzhen oldukça düz, ama yakınlardaki Hong Kong’un tepeleri elektrikli otobüs denemelerinde oldukça başarısız oldu. İklim, durumu zorlaştıran bir başka faktör. Çin’in kuzeyindeki diğer şehirler kışın aşırı soğukta batarya gücü problemleri ile mücadele etti.

Bu arada, Londra ve New York gibi şehirler elektrikli otobüslere geçiş süreçlerini hızlandırıyorlar. Londra, 2020 yılına kadar tüm tek katlı otobüsleri sıfır emisyonlu ve 2019 yılına kadar tüm çift katlı platformları hibrit hale getirmeyi planlıyor. New York, 2040’a kadar otobüs filosunu tamamen elektrikli hale getirmeyi planlıyor.

Gerekli alt ve üst yapı çalışmaları sağlanıp dünyanın her yerinde devlet katkıları ile elektrikli toplu taşıma dönemi hız kazanarak vatandaşların hayat kalitesi artmalı, çevreye verilen zarar azaltılmalıdır.

Kaynak:

https://www.theguardian.com/cities/2018/dec/12/silence-shenzhen-world-first-electric-bus-fleet