Türkiye’ye plastik çöp ithal edildiğini kaçımız biliyoruz?

Son yıllarda ülkemizde artan plastik atığına bir de yurtdışından ithal edilen atıklar eklendi. Türkiye, 2020 yılında Avrupa Birliği ülkeleri ve İngiltere’den toplam 659,960 ton plastik atık ithal etti. Bu, her gün 241 kamyon dolusu plastik demek. Her ne kadar 2021 yılında alınan kararla yurtdışından ithal edilen plastik atık sorunu önlenilmeye çalışılmış olsa da mesele tamamıyla çözülmüş durumda değil. Geçtiğimiz hafta Mikroplastik Araştırma Grubu’nun yayınladığı bir araştırma her iki kişiden birinin bu gerçeği bilmediğini gösteriyor.

Yabancı basın tarafından ‘Waste Colonialism’ yani ‘Atık Kolonyalizmi’ olarak bilinen fenomen başta İngiltere olmak üzere birçok Avrupa ülkesinin atığını Türkiye gibi ülkelere satması. Geçtiğimiz aylarda İngiliz Guardian gazetesinde yer alan bir habere göre karışık plastik atıkların Türkiye’ye yollandıktan sonra sonra aylarca limanda bekledikten sonra Vietnam’a yollanma haberi atık kolonyalizminin devam ettiğinin açık bir kanıtı.

Geçtiğimiz hafta Mikroplastik Araştırma Grubu tarafından yayınlanan rapor Türkiye toplumunun plastik plastik çöp ithalatına ve çevre sorunlarına bakış açısını gözler önüne serdi. 2016 yılında Doç. Dr. Sedat Gündoğdu ve Prof. Dr. Cem Çevik tarafından kurulmuş olan Türkiye deniz ve göllerinde mikroplastik kirliliği araştırmaları yapan Mikroplastik Araştırma Grubu‘nun bu araştırması ülkemizde çöp ithalatın sorunundan halkın çoğunun haberdar olmadığını, olanların da bu yüzden ne kadar rahatsız olduğunu ortaya koydu. Araştırmada ayrıca katılımcıların %88’den fazlasının çevre sorunlarına duyarlı olduğu da ortaya çıktı. Yeşilist’te daha önce mikroplastik konusunda yaptığı çok sayıda çalışmaya yer verdiğimiz Doç. Dr. Sedat Gündoğdu konuyla ilgili şunları söyledi:

“Araştırmayı vatandaşın çöp ithalatına yaklaşımını öğrenmek amacıyla uluslararası bir kar amacı gütmeyen organizasyon olan GAIA ile birlikte gerçekleştirdik. Vatandaşın yetesiz de olsa çöp ithalatından haberdar olması ve olmayanların da bizim verdiğimiz bilgiden sonra çoğunlukla olumsuz görüş bildirmesi önemli bir sonuçtu. Vatandaş kendi çöplerinin layığıyla toplanamadığının ve geri kazanıma sokulamadığının farkında, dolayısıyla da kendi çöpünü dahi toplayamayan bir ülkenin başka ülkelerden çöp getirmesinin hem mantıksız hem de ülke itibarı açısından çok kötü ve kabul edilemez olduğunu belirttiklerini gördük. Ancak var olan farkındalık düzeyi hala düşük seviyede. Bunun arttırılması için çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”

Türkiye genelinde 25 ilde toplam 1078 kişiyle (%48,6 erkek ve %51.4 kadın) çevre sorunları ve plastik çöp ithalatı konusundaki bilgi/algıları CATI (telefon görüşmesi) yöntemiyle değerlendirmek üzere görüşülmüştür. Katılımcılara ülke gündemini hangi platformlardan takip ettikleri sorulduğunda %61,8’inin sosyal medyadan haber aldığını ve bu kitle içinde en çok %43,9’unun Twitter, %54,2’sinin Instagram kullandığı tespit edilmiştir. Katılımcıların çevresel konulara duyarlılığını anlamak için 0 (hiç duyarlı değil) ile 5 (son derece duyarlı) arasında bir puan vermeleri istenmiş ve katılımcıların %88,2’si duyarlı olduğunu (4) veya son derece duyarlı olduklarını belirtmişlerdir (5). Katılımcılardan çevre sorunlarını önem derecelerine göre sıralamaları istenmiş ve en önemli üç sorun olarak sırasıyla  hava kirliliği, iklim değişikliği ve plastik kirliliği yanıtlarını vermişlerdir.

Katılımcılara plastik atık ithalatını duyup duymadıkları sorulmuştur ve katılımcıların %45’i duyduğunu belirtmiştir. ‘Türkiye plastik atık ithal etmeli mi?’ sorusu katılımcılara yöneltilmiş ve katılımcıların %61’i “Hayır” cevabını vermiştir. Plastik atık ithalatı konusunda bilgisi olan veya olmayanların Türkiye’nin plastik atık ithal etmesi gerekip gerekmediğine verilen cevaplar incelenmiştir. Buna göre plastik atık ithalatına dair bilgiye sahip olanlar ve olmayanlar sırasıyla %66,5 ve %56,8 oranında plastik atık ithal edilmemesi gerektiğini belirtmişlerdir.

Katılımcıların %52’si Türkiye’nin atık ithalatını internet ve sosyal medya platformlarından duyduğunu belirtmiştir. Tüm bu sorulara ek olarak, katılımcılara geçen yıl Türkiye’nin AB ülkeleri, İngiltere ve ABD’den yaklaşık 800.000 ton plastik atık ithal etmesi konusunda ne düşündükleri sorulduğunda, katılımcıların %41,6’sı olumsuz görüş bildirmiştir. Sonuç olarak bu çalışma ile Türk halkının atık ithalatı konusundaki farkındalığının yeterli düzeyde olmadığı ancak farkındalığı olanların çoğunluğunun olumsuz görüşlere sahip olduğu anlaşılmıştır.

Bu çalışma, GAIA’nın (Global Alliance for Incinerator Alternatives) desteğiyle Mikroplastik Araştırma Grubu tarafından yürütülmüştür. Araştırmanın veri toplama işi Eksen Araştırma tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma, GAIA’nın (Global Alliance for Incinerator Alternatives) desteğiyle Mikroplastik Araştırma Grubu tarafından yürütülmüştür. Araştırmanın veri toplama işi Eksen Araştırma tarafından gerçekleştirilmiştir.

Detaylı Rapor Bu Linkten İndirilebilir.

Kapak Görseli: Hermes Rivera