Vestel’e çağrı: Hem akıllı hem adil telefon istiyoruz!

Günlük hayatta kullandığımız birçok eşyanın arkasında bilmediğimiz ya da yeterince önemsemediğimiz hikâyeler var. Telefon, tablet ve bilgisayar gibi dijital hemen her ürünün içerisinde bulunan tantalum, kalay, tungsten ve altın mineralleri de İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana çıkarılmaları sırasında çok dramatik bir hikâye yaratıyorlar.

Özellikle Afrika kıtasında milisler ve gerilla gruplar, çoğu zaman şiddetli çatışmaları için, bu minerallerin satışından elde edilen para ile kendilerine fon sağlamakta. Bu ve benzeri çatışmalar kıta içerisinde yaklaşık 5,4 milyon kişinin ölümüne sebebiyet vermiş durumda. Çatışmaya yol açan madenler olarak da bilinen bu minerallerin hikâyesini buradaki yazımızdan okuyabilirsiniz.

Cep telefonlarında çatışmaya yol açan maden kullanmayan örnek, çatışmasız mineral içeren, etik bir şekilde üretilmiş ve ömür boyu kullanılması için yapılmış olduğuna sevineceğimiz bir akıllı telefon olan Fair Phone. Yakın zamanda Türkiye’de de adil ve akıllı telefon üretilmesini talep eden bir kampanya başlatıldı.

Good4Trust.org Vestel’den sadece akıllı değil aynı zamanda adil bir telefon üretmesi için bir kampanya başlattı. Biz de kampanyanın arka planını öğrenmek için Good4Trust.org Kurucu ve Kışkırtıcısı Dr. Uygar Özesmi’ye yeşil ve adil üretimle ilgilenen takipçilerimiz için birkaç soru sorduk.

Uygar Özesmi: Söz konusu gıda olduğunda veya kıyafet olduğunda pek çok yeşil, organik ve adil ürünlere ulaşmak artık mümkün. Bunları Good4Trust.org platformunda bulabiliyoruz. Burada ekolojik ve sosyal açıdan adil olmaya çalışan 40’a yakın üretici var. Girin bakın ihtiyacınızı karşılayacak 1000’e yakın ürün bulabilirsiniz. Ama söz konusu elektronik olduğunda buna ne yazık ki ülkemizde ulaşamıyoruz. Bu nedenle ülkemizin önemli ve lider elektronik şirketlerinden olan Vestel’e yönelik bir kampanya başlattık.

U. Ö.: Esasında talebimiz atla deve değil. Zaten dünyada var. İsmi de fairphone yani adil telefon. Telefon şöyle; ön ve arka kapağı var, sizin tarafınızdan açılabiliyor, pili değişebiliyor, şarj tutmuyor diye telefon değiştirmiyorsun. Üstelik bir sürü kapak seçeneği var, seç seç beğen. İçindeki bütün ana parçaları, önbellek, bellek, işlemci, fotoğraf makinesi, gps, ekran, anten, vs hepsi basit bir ince yıldız tornavida ile sökülüp takılabiliyor.

Beleğiniz yetmedi bellek değiştirirsiniz, yüksek kamera çözünürlüğüne ihtiyacınız var, yani gerçekten varsa değiştirirsiniz, isterseniz değiştirmezsiniz. Ismarlarsınız size kargo ile yenisi gelir, eskisini zarfa koyar, geri yollarsınız, geri dönüştürülür. Tasarım zaten bütün parçaları geri dönüştürebilecek şekilde yapılmış. Üstelik kullanılan değerli madenlerin çatışma ve sömürü düzeninden gelmediğini ve üretim sürecinde işçilerin refahı, sağlık ve gelirinin gözetildiği belgelenmiş. Böylece sömürüye ve planlı eskitmeye son… Sömürüye son. Böyle bir telefon istiyoruz Vestel’den. Çok mu zor? Değil! Zaten yapmışlar! Üstelik insanlar kuyrukta, üretime yetişemiyorlar. Vestel’in kapasitesi bunu sağlar.
Y: Sizce yeterince insan bunu satın alır mı?

U.Ö.: Good4Trust’ta 8.700 kişi var sayıları her gün artıyor. Bu insanlar böyle bir telefon istiyor, üstelik ulaşamadıklarımız var. Bunlara bu şirketler pazarlama ve reklam bütçeleri ile bizden çok daha kolay ulaşıyor. Bugün Türkiye’de ortalama 2,5 yılda bir insanlar telefon değiştiriyor. Çekmeceler telefon çöplüğü oldu. Yani 2,5 yılda 1500-3000 TL para harcıyorlar. Bu da bir veya iki asgari ücret demektir. İnsanlar bunun dörtte birini harcamak istemezler mi? Kaldı ki, insanlar için bunun çok geçerli çevresel ve sosyal nedenleri de olabilir.

Artık insanlar sadece fiyat optimizasyonu yapmıyor, değerlerine göre alışveriş yapmak istiyor. Şirketlerden de değerlere sahip olmasını bekliyor. Yani Vestel doğru olanı yapsa, kendi adil telefonuna uzun süreli marka bağlılığı da sağlar. Yeni telefon almaktansa veya başka bir şirketin telefonunu almaktansa, artık bir kez satmış olduğu telefonun parçalarını ufak ufak satarak daha uzun vadeli bir ilişki kurar müşterileriyle. Vestel adını, müşteriler vicdanını temizler.

U.Ö.: İki yıl önce onları Manisa fabrikasında ziyaret ettim ve türetim ekonomisi nasıl işler anlattım. Ayrıca adil telefondan bahsettim. Bunun onlar için ne kadar doğru bir hareket olacağını söyledim. O zaman çok ilgilendiler. Hatta “biz bunu yapalım” bile dediler. Aradan iki yıl geçti ne ses, ne seda. Yine yönetim kurulu üyelerinden bir tanesi ne bir yıl önce yine bahsettim ve bunu beklediğimizi anlattım. İlgiyle dinledi. Ama ses yok. Demek ki bunun için toplu bir ses çıkarmak gerekiyor.

Ben yapacaklarına inanıyorum, çünkü doğru olana inanmak istiyorum. Doğru olan için doğru olanı söylemenin gerekliliğine inanıyorum. Onlar yapıncaya kadar biz bu sesi yükselteceğiz. İmza atanları hayal kırıklığına uğratıyorlarsa, onların da tavrı eminim ona göre değişecektir. Öyle veya böyle biz sonuna kadar gideceğiz. Kendileri bilirler. Talebimiz yapamayacakları bir şey değil, üstelik doğru olan.