2021’in en prestijli çevre ödülünü alan 5 proje

İklim değişikliğinden, hava kirliliğine, gıda atığından okyanuslardaki yaşama kadar gezegeni onarmayı hedefleyen projeleri seçen ve ödüllendiren Earthshot Prize ödülleri bu akşam sahiplerini buldu.  İngiltere’de Prens William önderliğinde Royal Foundation tarafından hayata geçirilen bu proje 2021’den 2030’a kadar her yıl çevre sorunlarına inovatif ve yenilikçi çözümler getirecek olan 5 kuruma 1 milyon sterlinlik yatırım yapılacak.

17 Ekim 2021 gecesi ilk kazananlarının açıklandığı Earthshort Prize ödül töreni Londra’da gerçekleşti. Alışık olduğumuz ödül törenlerinden bir hayli farklıydı. Öncelikle bu ödül için yarışan 15 kurum temsilcileri iklim değişikliğinde hatrı sayılır etkisi olan uçuşları yapmak yerine, programa internet üzerinden dünyanın dört bir yanından bağlandılar.

Ödülü kazananlara geçmeden ödül töreninden çarpıcı birkaç noktayı paylaşmak istiyorum.

Açılışı İngiltere’nin önde gelen müzik gruplarından Coldplay’in yaptığı ödül töreninden müzik performansları 60 bisikletçinin pedal çevirmesiyle üretilen elektrik enerjisiyle gerçekleştirildi.

Sunucular arasında David Attenborough ve Emma Thompson favorilerimdendi. İnsanlara yıllardır gidemedikleri göremedikleri doğal güzellikleri tanıtan belgeselleriyle tanıdığımız Attenborough’nun mesajı zamanımızın azaldığı ve hemen harekete geçmemizdi.

Emma Thompson ise müthiş bir enerjiyle başladığı konuşmasında konunun önenime dikkat çekti. Harry Potter filmlerinde tanıdığımız Emma Watson 2. El kıyafetleri de almasıyla bilinen sivil toplum kuruluşu Oxfam’dan alınmış 10 ayrı elbiseden yapılmış bir kıyafet giyiyordu.

Londra dışından hiçbir ünlünün bu törene gelmediği (ve de gereksiz karbon salımı yapılmadığı) bu törenin seti yapılırken de hiçbir plastik kullanılmamış.

Earthshot Prize’ın ilki Londra’da yapılmış olmakla beraber, 2022’deki ödül töreni Amerika’da yapılacak.

Gelelim ödüllere. Ödüller 5 ayrı kategorideydi. Her kategorideki diğer 3 kurum da en az seçilen kadar ilgi çekiciydi. Seçilen projelerin ölçeklenebilir olması, başka coğrafyalarda uygulanabilmesi, yenilikçi olması ortak paydaşlarıydı. 

İklimi Onar (Fix our Climate)

Bu kategorinin birincisi AEM Electrolyser hidrojen teknolojisini öne çıkaran inovatif bir çözüm. AEM yenilenebilir enerjiyi kullanarak sudaki hidrojen ve oksijeni ayırıyor. Hidrojen bilindiği üzere temiz bir teknoloji ancak bugüne kadar birçok şirket hidrojeni üretmek için de fosil yakıtlardan faydalanıyor. Bu da AEM Electrolyser projesini diğerlerinden ayrıştırıyor.

Doğayı Koruma ve Onarma (Protect and Restore Nature)

Bu kategorinin birincisi Costa Rica’ydı. 1940lar’da %75’i yağmur ormanlarıyla kaplı olan Costa Rica, tarım yapılması ve hayvancılık için ağaçların hızla kesilmesiyle 1980lerin ortasında ormanlarının 1/3’ini kaybetmişti. 1990’ların başında Costa Rica ormanların yasadışı kesilmesini önlemekle beraber, ormanların kesilmesiyle geçimini sağlayan yerel halkların da para kazanmasını sağlayan bir mekanizma oluşturarak ormansızlaşmanın önüne geçti. Bugün tekrardan %60’ı orman kaplı bir ülke haline geldi. Costa Rica oluşturduğu modelle ormanlaşma için müthiş bir örnek.

 Havamızı Temizle (Clean Our Air)

Bu kategoride Hindistan’da bir gencin hava kirliliğine getirdiği çözüm olan Takachar birinciliği aldı. Takachar’ın kurucusu Yeni Delhi çevresinde hasat sonu tarım atıklarını yakan çiftçilerin oluşturduğu hava kirliliğini önleyecek bir yöntem bulmuş. Kolayca taşınabilir bir makineyle tarım atıklarını gübreye çeviren bu sistemle çiftçiler artık hava kirliliğine sebep olmayacaklar.

Atıksız bir Dünya Kur (Build a Waste-Free World)

Bu kategoride gıda atığı hubları oluşturan İtalyan’ın Milano şehri birinci oldu. Küresel gıda üretiminin 1/3’inin çöpe atılması ve de bunun sera gazı salımlarında ciddi bir rol oynaması üzerine Milano şehir olarak harekete geçmiş. Marketlerden toplanan gıda fazlaları atılmak yerine ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması sivil toplum örgütlerinden gördüğümüz çözümler olmasına rağmen yerel hükümet seviyesinde az rastlanan bir model. 

Okyanuslarımızı Canlandır (Revive our Oceans)

Bu kategorinin sahibi Bahamalar’dan iki yakın arkadaşın projesi: Coral Vita. İklim değişikliğinden ve başka sebeplerden yokolan mercanları tekrardan yaşatmayı hedefleyen Coral Vita, özel tanklarda denizlerden 50 kat daha hızlı büyüyen ve iklim değişikliğine dayanıklı mercan üretmenin yolunu bulmuş. Mercan kayalıklarının denizleri dengelemedeki ve su altı ekosistemdeki önemi düşünüldüğünde projenin neden seçildiği anlaşılıyor.