Düzenli elektiriğe erişimi olmayan 1,8 milyar insan
Geçen hafta Londra’da katıldığım bir etki yatırımı konferansında daha önceki bir yazıda daha detaylı bahsettiğimiz Al Gore’ın yatırım fonu Generation’ın iklim konusuna odaklı ayağı “Just Climate”’dan da bir panelist vardı. Kendisi “Just Climate”’ın ‘sadece iklim’ anlamına gelmenin yanı sıra ‘adil iklim’ anlamına geldiğini vurguladı.
Just Climate’ın yatırım stratejisinin kalbinde 2050 yılına kadar NetSıfır dünyasına gelmeden önce 2030 yılına kadar emisyonları %50 azaltmak var. Analizlerinde karbon emisyonunu bu sene azaltmanın değeri ile beş sene sonra azaltmanın bugünkü değeri arasındaki farkları izah ediyorlar ve emisyonları azaltmadaki aciliyet duygusunun altını çiziyorlar. Ayrıca NetSıfır dünyasına ulaşabilmek için 2-3 trilyon dolarlık bir finansman açığı gördükleri için bu fonu kurmuş olduklarını da not ediyorlar.
Bütün bunları anlatırken adil geçişten de söz etmeleri çok önemli. Çünkü sadece batı dünyasının emisyonlarını azaltmaya yatırım yaparak iklim problemini çözemeyeceğimizi artık biliyoruz. Küresel iklim yatırım stratejilerinin dünyanın gelişmekte olan ülkelerindeki 2-3 milyar kadar fakirlikten çıkıp orta sınıfa katılmak isteyen insanın düşük emisyonlu temiz enerji dünyasına geçişleriyle ilgili bir strateji de içermesi çok önemli.
Bir kaç hafta önce aynen Generation’ın Just Climate ile yaptığı gibi BeyondNetZero adlı yeni bir iklim fonu açan yatırım şirketi General Atlantic önemli bir yatırım yaptığını anons etti. Sun King adlı Nairobi merkezli şirketin 260 milyon dolarlık D Serisi finansman turuna öncü yatırımcı General Atlantic’in yanı sıra M&G Investments ve Arch Emerging Markets Partners da katıldı.
Sun King Afrika ve Asya’nın şebeke dışında yer alan hanelere solar enerji ürünleri sunan lider şirketlerden biri. Bilgisayar veya cep telefonu gibi bizim için hayati önem taşıyan ürünlere gelene kadar, Afrika ve Asya’da 1.8 milyar insan hala düzenli ve güvenilir bir elektrik şebekesine bile bağlı değil. Sun King’in ev ürünleri lamba, cep telefonu, radyo ve küçük elektrikli ev eşyaları için kullanılabiliyor ve şimdiye kadar 40 ülkede 82 milyon insana ulaşabilmiş durumda. Sun King’in ürünleri gazyağı veya yeni güç hatlarından çok daha ucuz ve sürdürülebilir bir enerji kaynağı ve müşterilerin fosil yakıtları veya elektrik şebekelerini tamamen sıçramalarını sağlayabiliyor.
Sadece Kenya’da beş insanın biri Sun King ürünleri kullanıyor ve şirket yedi ülkede ayda 150,000 yeni müşteri ekliyor. Şirketin tahminlerine göre şirketin ürünleri sayesinde su ana kadar 22 milyon ton karbon dioksit emisyonu önlenmiş ve 4.4 milyar dolar da ekonomik kazanç sağlanmış durumda.
Hızlı büyüyen, kar eden, ve çevresel veya sosyal pozitif etki yaratan bir yatırım örneği olarak işte etki yatırımı derken bunlardan bahsediyoruz.
Yeri gelmişken belirtmek isterim ki benim de üç ay önce geçtiğim yeni evim LeapFrog dünyanın gelişmekte olan ülkelerinde aynen bu tur etki yatırımlarında önde gelen şirketlerden biri. Hatta ‘leapfrog’un kelime anlamı sıçramak aynen yukarıdaki Sun King örneğindeki sıçramak ile birebir uyuşuyor ve yeni şirketimin yatırım felsefesini bir kelimeyle güzel özetliyor. Kendi yatırımlarımızdan birine öncelik veriyor gibi olmayayım diye General Atlantic’in Sun King örneğini vermek istedim.
Afrika deyince insanlar sanırım ikiye ayrılıyorlar: heyecanlananlar ve başını öte tarafa çevirip ilgilenmeyenler.
Afrika’yla ilgili biraz sosyal ve iklim etki yatırımlarını ve bir çok başka konuyu etkileyecek bilgiler vererek bitirelim.
Birleşmiş Milletler’in tahminine göre 2100 yılında Afrika nüfusu 4.2 milyara ulaşacak. O noktada Afrika dünya nüfusunun %40’i olacak anlamına geliyor. Nijerya nüfusu 2050 yılında ABD’den daha büyük olacak gibi görünüyor. Demografik olarak akıl alması zor bir popülasyon artışından ve gelişme ihtiyacından bahsediyoruz.
Bugün Sahra Altı Afrika’da (Güney Afrika hariç) kişi başı enerji tüketimi 180 kilovat-saat. Aynı sayı Avrupa’da 6,500, ABD’de ise 13,000 kilovat-saat. Afrika Gelişme Bankası ADB’nin 2018 tahminlerine göre Afrika’nın elektrifikasyon, su ve sanitasyon, yol altyapısı tamirat ve geliştirilmesi, ve cep telefonu kapsaması için nüfusun %50’sinin bir fiber-optik ağa 25 kilometre yakınlığa ulaşabilmesi için 2020’li yılların ortalarına kadar toplamda senede 130 ila 170 milyar dolar arası yatırım ihtiyacı vardı. Ne yazık ki bu ihtiyaç tahminlerinin çok çok altında kalınmış durumda.
Afrika’dan biraz bahsettik ama 1.4 milyar nüfuslu ve dünyanın üçüncü en çok karbon emisyon yapan ülkesi Hindistan’dan – veya gelişmekte olan Asya’nın gerisinden – bahsetmeye bile yerimiz kalmadı.
Rusya’nın anlamsız savaşıyla birlikte çöken finansal piyasalarda en çok satışın gelişmekte olan ülkelerden olduğunu da göz önünde bulundurursak, tam da en çok yatırım alması gereken yıllarda yatırımcıların uzaklaşmakta olduğu talihsiz coğrafyalarda yaşayan, düzenli elektriğe bile erişimi olmayan 1.8 milyar insan – ve önümüzde adil olmaktan başka seçenek olmayan bir global NetSıfır iklim dünyasına geçiş süreci.
Ne global iklim krizini ne de gezegenimizin diğer problemlerini gelişmekte olan ülkelere yönelik kalıcı yatırım stratejileri geliştirmeden aşamayacağız.
