E-atık nedir ve neden önemlidir?
E-atık (elektronik atık), fişe takılan, kordonu olan ve elektronik herhangi bir bileşeni olan tüm ürünleri içerir. E-atıklar arasında cep telefonu, bilgisayar, tablet, akıllı saat, klima, televizyon, fotokopi makinası, diyaliz makinası, buzdolabı ve lamba gibi birçok ürün bulunur.
2019 yılında küresel ölçekte 53,6 milyon metrik ton e-atık üretildi. Bu ağırlık yaklaşık olarak 4 bin 500 Eyfel Kulesi‘ne ve 350 yolcu gemisine eşit.
Dünyanın en hızlı büyüyen atık akışı olan e-atıkların 2019 yılında sadece yüzde 17.4’ü toplanıp geri dönüştürüldü ve 9.4 milyar ABD doları bir kazanım elde edildi. 2030 yılına kadar ise e-atık miktarının 74.7 metrik tona ulaşacağı öngörülüyor. Elektronik atıklar, aynı zamanda içerlerinde altın, gümüş, demir ve bakır gibi maddeler bulundurarak çok değerli bir kaynak oluşturuyorlar. Bir kilogram demir için 200 kilogram maden işlenilmesi gerekirken, aynı 1 kilogramlık demir için sadece 2 kilogramlık elektronik atık işlenilmesi gerekiyor. Bu açıdan bakıldığında e-atıkların geri dönüştürülmesi halinde ekonomiye toplamda 52 milyar dolarlık bir kaynak oluşturabileceği hesaplanıyor.
Ülkemizde e-atık kategorisi:
Büyük ve küçük ev eşyaları (Bulaşık, çamaşır makinesi, elektrik süpürgesi, tost makinesi vb.)
Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları (Bilgisayarlar, telefonlar vb.)
Tüketici ekipmanları (Video kameralar, müzik enstrümanları vb.)
Aydınlatma ekipmanları (Floresan, tasarruflu ampuller vb.)
Elektrikli ve elektronik aletler (Büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere matkaplar, testereler vb.)
Oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri (Video oyunları, jetonlu makineler vb.)
İzleme ve kontrol aletleri (Termostatlar, ısı ayarlayıcıları vb.)
Otomatlar (Para, içecek otomatları vb.)
E-atık, insan ve çevre sağlığı için zararlı olan berilyum, kadmiyum, civa ve kurşun dahil olmak üzere toksik maddeler içerir. E-atık bekleme alanlarında zamanla bu maddeler toprağa, suya, havaya karışarak kirliliğe neden olur.
Tüketicilerin tamir edilebileceği halde tamir ettirmeyip kullanmadığı elektronik ürünler veya modası geçmiş diye kullanmadıkları elektronik ürünler de e-atık kategorisine girer.
E-atığı azaltmak için;
Elektronik ürünlerin modelini yükseltmeyi mümkün olduğu kadar azaltmak, elektronik aletleri onarma yoluyla yeniden kullanmak, elektronik atığı bir e-atık geri dönüşüm tesisine veya aracı kurumuna bırakmak tercih edebileceğiniz yöntemler olabilir.
Hangi e-atığın nereye atılacağı konusunda destek almak için ise bulunduğunuz ALO 181 Çağrı Merkezi’yle iletişime geçebilirsiniz.
Kaynak: unitar
