Plastik atık ihracatının bilinmeyen yüzü

Yüksek gelirli ülkeler plastik atıklarını geri dönüştürülmek ve atılmak adına, uzun süredir yurt dışına gönderiyor. Ülkemize de bu atıkların gelişinin takibi ve Türkiye’ye geliş yollarına Yeşilist’de yer vermiştik. Greenpeace’in Atık Oyunları raporuna göre, Avrupa ülkelerinden Türkiye’ye gönderilen plastik atıkların miktarı 2004’ten bu yana 196 kat arttı. Türkiye yalnızca Avrupa’dan 2020’de 656 bin 960 ton plastik atık ithal etti. Bu rakamın 209 bin 642’si sadece İngiltere’ye aitti; bir önceki seneye göre ise yüzde 36 artış gerçekleşti. Çin’in 2018 yılında plastik ihracatı yasaklanınca Türkiye bu iş kolunun merkezlerinden biri oldu.

Görsel: Plastic Waste Trade: Hidden Numbers

Geçtiğimiz günlerde Uluslararası Kirleticileri Yok Etme Ağı’nın (IPEN) plastik ihracatı hakkında yayımladığı yeni bir araştırma ise bir hayli ilgi çekici. İsveç‘teki Göteborg Üniversitesi, Türkiye‘deki Mikroplastik Araştırma Grubu ve kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan The Last Beach Cleanup‘taki araştırmacıların ortak çalışmaları, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği üyesi olmayan ülkelere  tahmin edilenden 2 kat daha fazla plastik atık ihraç edildiğini gösteriyor. Mevcut ölçümler plastik türünden dolayı 1.8 milyon tonu hesaba katmıyor. Gizli plastikler hesaba katılsaydı Birleşik Krallık’tan yapılan ihracat 18 kat, AB’den yapılan ihracat 2,2 kat, ABD’den yapılan ihracat ise 4,2 kat artış gösterecekti.

Görsel: Plastic Waste Trade: Hidden Numbers

Gizli plastik nedir ve neden plastik kategorisine dahil edilmiyor?


Birleşmiş Milletler Comtrade veri tabanı uluslararası ticarete ilişkin çeşitli kodlar içerir. Plastik atık ticaretinde bu kod HS 3915‘dir. Bu kod plastik atık ticaretinin yalnızca bir bölümünü kapsar.


HS 3915 kodunda yer almayan plastik atıklar:


#1 Sentetik tekstil ürünlerinin içerisindeki plastik atıklar

Örneğin HS 6309 kodu altındaki giyilmiş giysi ve aksesuarlar yüzde 60-70 oranında plastik içerir.

#2 Atık kağıt balyaları

HS 4707900000 kodu altındaki kağıtlar ürün çeşidine göre yüzde 5-30 oranında plastik içerir.

BUNU DA OKU:  Milyonluk Manzara

#3 Elektronik atıkların içerisindeki plastik atıklar

HS 8549 kodu altındaki elektronik-elektrikli ürünleri yaklaşık yüzde 20 oranında plastik içerir.

#4 Kullanılmış araba lastiklerini de dahil olduğu kauçuk atıklar

2023 yılında küresel ölçekte 1,2 milyar lastik atık olacak.

#5 Atıktan türetilmiş yakıt (RDF)

Türkiye’deki gizli plastik durumu nedir?

Mikroplastik Araştırma Grubu’ndan Doç. Dr. Sedat Gündoğdu‘nun Türkiye’nin gizli plastik atık durumuna dair açıklaması:

“Öncelikle raporun incelediği ve gizli plastik olarak nitelediği plastikler iki grup altında değerlendirilebilir. Bunlar rapor edilmeyen plastikler ve plastik olarak sınıflandırılmayan atıklar. Her iki grup malzemenin de Türkiye tarafından ithal edildiğini biliyoruz. Örneğin geçtiğimiz yıl Osmaniye’de yanan bir geri dönüşüm tesisinde herhangi bir veri tabanında ithal edildiğine dair veri yer almayan ve bir Ortadoğu ülkesine ait içecek ambalajları vardı. Yine aynı yerde yanan başka bir tesiste de tekstil çöplerinin olduğu ve bunların da çoğunlukla yabancı markalara ait olduğu tahmin ediliyordu. Etkin bir soruşturma yapılmadığı için tam olarak detayını öğrenme şansımız olmadı. Ayrıca Türkiye kağıt çöpü de ithal etmektedir. Bunların içeriğine dair de herhangi bir bilgi söz konusu değil. Dolayısıyla Türkiye’nin ithal ettiği plastik çöpü miktarının belirtilenden daha fazla olduğunu tahmin ediyoruz.”

Tahminler 2050 yılına kadar 26 milyar ton plastik atık üretileceğini gösteriyor. Bu seviyedeki bir atık üretimini sürdürülebilir bir şekilde yönetmek mümkün değil ve plastik üretimini azaltmaya yönelik küresel politikalar olmadan, yüksek gelirli ülkelerden diğer ülkelere eşitsiz bir plastik atık değişimi olmaya devam edecek.

Plastik atıklar yakıldıkları veya atıldıktan bölgelerde çevre ve insan sağlığını yüksek seviyede tehdit eden kimyasallardır. Yaklaşık 150 yıldır hayatımızda olan polimerler -plastikler- insan kanından gıda ürünlerine, tekstilden anne sütüne kadar hemen hemen her yerde karşımıza çıkar oldu. Plastik üretimi kendi tarihindeki ilk zirvesini İkinci Dünya Savaşı sırasında yakaladı, ABD’de plastik üretimi 300 kat arttı. Plastiğin geri dönüşümüne gelecek olursam bu miktar sadece yüzde 9 civarı, yüzde 12’si yakılıyor geri kalanı ise depolarda bekletiliyor.

Yeşilist bundan böyle okuyucularının desteğiyle ayakta kalacak.
Siz de Yeşilist’i beğeniyorsanız bize Patreon’dan destek olun.
Yeşilist Patreon Destek Ol


Ayça Ceylan

Performans sanatçısı, sürdürülebilirlik yazarı ve Body in Perform’un kurucusu Ayça Ceylan; karşılaştırmalı mitoloji,  dans, psikoloji, herbalizm, edebiyat ve teknoloji gibi disiplinleri bir arada kullanarak algılama süreçlerimiz hakkında  mekana özgü performanslar üretmektedir. Performanslarında bedenin ve mekanın birbirini nasıl inşa ettiği,  onarım, beden politikaları ve türlerarası çeşitlilik üzerine araştırmalar yapar. Ceylan, performanslarında ve  atölyelerinde sanat alanları haricinde arketipsel hafızayı etkileyecek kamusal alan, terkedilmiş alan, doğa ve antik  kent gibi birçok alanı tercih eder. Ritueller, tanrıça kültleri, sembolizm ve doğa ile uyumlanmak en büyük  destekçilerindendir. Üretimlerinde canlı sanat, video, fotoğraf, yerleştirme ve sanatçı kitabı gibi araçları kullanır. Ceylan; Türkiye, Japonya, Hindistan, ABD ve İngiltere’de birçok sanat alanında performanslar gerçekleştirmiş,  atölyeler düzenlemiş ve konuk sanatçı programlarına davet edilmiştir. Ayrıca Duru, Reflect Studio, Mesele Slow  Design ve Giyi gibi sürdürülebilir markalarla performatif işbirlikleri yapmıştır. Ceylan, Milliyet Sanat’ta sanat  yazarlığı yaptı. Cumhuriyet Gazetesi Pazar Eki’nde “Dairesel Flora” köşesiyle çevre yazarlığı yapmaktadır.  Performans belgeleri bazı özel sanat koleksiyonlarında bulunmaktadır.

Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement Advertisement
Daha fazla Banner Right Side, Ekoloji, Genel, Hayat
42. İstanbul Film Festivali seçkimiz

42. İstanbul Film Festivali, 7-18 Nisan tarihleri arasında Atlas 1948, Kadıköy Sineması, Sinematek, Fransız Kültür Merkezi ve Cinewam City'de gerçekleşecek....

Kapat