Sera gazı nedir? Etkileri nelerdir?
Son zamanlarda sık sık duyduğumuz bir mesele var: İklim değişikliği. Ve bu konuyla bağlantılı başka konular var: sera gazı etkisi, küresel ısınma, sera gazları, karbon ayak izi, karbon kredileri. Hepsi birbiriyle bağlantılı. Oturup bir yazıda her birinden bahsetmek mümkün değil. Bu nedenle meseleye sera gazları ile giriş yapmanın faydalı olacağını düşündüm. Çünkü bütün bu angaryanın sebebi onlar.
TIKLAYIN: İklim değişikliğinin faturası: İstanbul ve İzmir dahil 19 mega kıyı kenti ciddi hasar göre
Sera gazı nedir? Etkileri nelerdir?
Atmosferde kızıl ötesi ışınları absorbe edebilen gaz bileşimlerine sera gazı diyebiliriz. Bu, sera gazının atmosferdeki ısıyı tutması ve hapsetmesi anlamına gelir. Bu şekilde sera gazları atmosferdeki sıcaklığı artırırlar ve sera gazı etkisi ile küresel ısınmaya ve dolayısıyla iklim değişikliğine neden olurlar.
Konunun özeti bu kadardır aslında ve halkın bunu bilmesi yeterli olacaktır. Ancak iklim şüphecileri tarafından, toplumların kafası karıştırıldığı için daha derine inip, birkaç yazıda bu konuyu anlatmanın faydası olacağını düşünüyorum.
Kısacası gerçek şu ki, her ne kadar doğal miktarlarda atmosferde bulunmaları gerekiyorsa da, sera gazları olmasaydı Dünya yüzeyi daha soğuk olurdu.
Sera gazları neden yeryüzünün ısınmasına neden olur?
Güneşten Dünya’ya yüksek miktarlarda radyasyon gelmektedir. Bu radyasyon Dünya atmosferine görülebilir ışık, ultraviyole ve kızıl ötesi formlarda düşer. Dünya üzerine düşen radyasyonun %30’u, gezegendeki bulutlar, buzullar ve diğer yansıtıcı kaynaklar tarafından geriye yansıtılır.
Geri kalanı ise okyanuslar, toprak ve atmosfer tarafından emilir. Atmosferden yansıtılan ısının bir kısmını sera gazları emerler ve hapsederler. Bunun nedeni sera gazlarının genellikle üç ya da daha fazla atomdan meydana gelen bileşikler olmasıdır. Sonuçta sera gazları emdikleri ısıyı Dünya’ya yeniden yayarak sera gazı etkisi yaratırlar. Bu da demek oluyor ki atmosferde ne kadar çok miktarda sera gazı varsa, Dünya o kadar sıcak bir yer olacaktır.
Bu süreç bir seranın işleyişi benzediği için, bu etkiyi yaratan gazlara da topluca sera gazı adı verilmiştir.
Sera gazları atmosferde nasıl artar?
Sera gazı miktarının atmosferde artmasının iki yolu vardır. Bunlardan birincisi insan faaliyetlerinin etkisiyle olur. Sera gazı emisyonlarının başlıca insan faaliyeti kaynakları: fosil yakıt kullanımı, ormanların kıyımı, sentetik gübre kullanımı, endüstriyel prosesler ve hayvancılıktır.
Başlıca sera gazları hangileridir?
Başlıca sera gazları; karbondioksit, metan, azot oksit ve florlu gazlardır. Karbondioksit, metan, azot oksit ve florlu gazları atmosferden uzaklaştırmak yıllar alır çünkü bu gazlar atmosferde iyi karışmış gazlardır. Bu gazlar atmosferdeki sıcaklık ve basınç değişimlerinden etkilenmezler bu nedenle yağmur ve kara yoğunlaşan suyu gibi değillerdir ve atmosferden kolay kolay giderilemezler. Bu gazların atmosferde uzun süre kalması, küresel ısınma ve iklim değişikliği üzerinde kalıcı etki bırakmalarına neden olur.
Su, iklim sisteminin oldukça aktif bir bileşenedir. Atmosferdeki sıcaklık ve basınç değişimlerine, buharlaşarak, yoğunlaşarak çabucak tepki verir. Böylece sera gazlarının etkisi öncelikle su buharının vasıtasıyla dolaşır ve sera gazlarının neden olduğu ısınmayı artırır.
Atmosferdeki karbondioksit ve diğer sera gazları, sera etkisini sürdüren ve güçlendiren gazlardır.
Aslında sera gazları atmosferde asla olmaması gereken gazlar değildir. Problem miktarlarının artarak daha fazla ısıyı tutması ve etki yaratarak iklim değişikliğine sebep olmasıdır. Yani doğal olarak atmosferde sera gazlarının varlığı bir problem değildir, insan faaliyetleri ile olması gerekenden daha fazla miktarlara ulaşmaları problemdir.
Karbondioksit, azot oksit ve metan insan faaliyetleri dışında farklı proseslerden de atmosferde miktarı artan gazlardır. Öte yandan neredeyse florlu gazların tümü insan faaliyetleri ile artar.
Endüstri devriminden beri, insan faaliyetleri sonucunda atmosferdeki sera gazlarının miktarı artıyor, sera etkisi ile Dünya yüzeyi ısınıyor ve iklim değişiklikleri yaşanıyor. Ne yazık ki insan faaliyetleri bu gazların ciddi miktarlarda artışına sebep oluyor.
Kaynaklar:
