Uzay bile çöplüğe döndü: Dünyanın yörüngesindeki uzay molozları tehlike yaratıyor
İnsan yapımı milyonlarca parça çöp Dünya’nın yörüngesinde dolaşıyor. Bazıları minik, bazıları ise teleskop ile görülecek kadar büyük olan bu çöpler uzay araçları ve uydular için büyük bir risk oluşturuyor.
Bu riskin büyüklüğü ise giderek artıyor, zira uzaya gönderilen uyduların ve araçların sayısı da artmakta. 23 binden fazla uzay çöpü Birleşik Devletler Uzay Gözetim Ağı tarafından takip edilmekte.
TIKLAYIN: NASA, 3. Köprünün Yaptığı Tahribatı Görüntüledi
Buna karşın çoğu uzay çöpünün boyutu 10 cm’nin altında ve bu takip edilmeyecek kadar küçük. Uzay araçlarına ve uydularına bir ataş kadar küçük nesnenin bile etkisi felaket boyutlarında olabiliyor.
Çarpışmalar çok nadir olmakta, ama uydulara zarar verebilecek nesnelerin yarısı sadece iki olaydan dolayı ortaya çıkmış: Birincisi 2007’de Çin uydularını balistik füze yardımı ile yok etmesi, ikincisi ise 2009 yılında ABD bazlı bir şirketin iletişim uydusunun, çalışmayan bir Rus hava durumu uydusu ile çarpışması.
2015 yılında ise bu enkazlardan ortaya çıkan nesneler, Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki ekibin Soyuz Kapsülü’ne tahliye edilmesini gerektirmiş. Olayda kimse zarar görmedi ama bu uzay molozları Dünya’nın yörüngesinde yüzlerce hatta binlerce yıl kalabilir. Bununla beraber bu molozlar giderek küçük parçalara ayrılarak sayılarını ve tehlikelerini daha da artırıyor.
Uzaya şu ana kadar 7 bin adet uydu gönderildi ama bunun sadece 1,500’ü çalışmakta. Gelecek on yılda ise bu rakamın 18 bine çıkması buna ek olarak küresel internet ağı yaratmak için gönderilecek uyduların bir araya gelmesi ile oluşacak mega uyduların uzaya gönderilmesi planlanıyor.
Bu durum riskin boyutunu bir kat daha artırıyor ve uzaydaki parçacıkların takibini zorlaştırıyor. Neyse ki, biliminsanları uzaydaki çöpümüzü temizlemek için bazı yöntemler geliştirmeye başladı. Şimdilik bir uzay süpürgemiz olmasa da bazı prototipler dikkat çekiyor.
Özellikle Avrupa Uzay Teşkilatı tarafından geliştirilen e.DeOrbit projesi dikkat çekmekte. 2014 yılında başlanılan proje bir ağ ile yörüngedeki uzay molozlarını toplayıp, Dünya’nın atmosferine doğru inişe geçerek, sürtünme ile bu maddeleri yakmayı planlıyor. Proje için 2023 yılı hedef gösteriliyor.
Japonya Uzay Teşkilatı tarafından geliştirilen proje ise uzay çöplerini 700 metrelik elektrodinamik ip ile atmosfere çekerek yakmayı planlıyor. Kurulan sistemde bulunan 20 kilogramlık ağırlığın bir nevi tahterevalli gibi çalışarak bu nesneleri yörüngeden çıkarması bekleniyor.
Her ne kadar bu projeler gerçekleştirilmiş olsa da ekonomik problemler uzayda da devam etmekte. Dünya’da da olduğu gibi kurumlar kirliliğin sosyal etkilerine değil, ekonomik kısmına odaklanmakta. Bununla beraber hiç bir kurum tam sorumluluk kabul etmemekte, çünkü uzay sınırların dışında kabul ediliyor.
Her ne kadar 1959 yılında Birleşmiş Milletler tarafından kurulan “Uzayın Barışçıl Kullanımı Komitesi” 85 üyeye sahip olsa da bu ülkelerin toplu bir şekilde karar vermesi diğer her konuda olduğu gibi zor bir mücadele.
Bununla beraber uzaya uydu veya araç gönderen ülkelerin ve şirketlerin sayısı ve bu sorunun önemi de giderek artmakta. Zira, uydu teknolojisi modern yaşam için oldukça gerekli; iletişimden, GPS ile yol bulmaya hatta internetten film indirmeye kadar her şey uydulara bağlı. Uydular aynı zamanda ulusal güvenlik için de büyük bir önem taşıyor.
O yüzden hiçbir şey yapmamak artık bir seçenek değil.
