Politikadan anlayan yatırımcı: Al Gore

Al Gore’u elbette ki öncelikle ABD’de Clinton’ın (Bill olan) Başkan Yardımcısı sonra da Bush’un (W olan) Başkanlık yarışında ucundan yendiği rakibi olarak tanıyoruz. Ancak Gore’un aynen geçen hafta yazdığımız Leonardo DiCaprio gibi Oscarlı olduğunu hatırlatmamızda fayda olabilir. 2006 yılında yazdığı aynı isimli kitabından sonra yaptığı belgesel filmi An Inconvenient Truth (Uygunsuz Gerçek) sayesinde Oscar (ve Grammy ve Nobel Barış Ödülü) kazanan Gore’un ayrıca 2017’de devamı olarak çektiği ve dünya liderlerini iklim krizi konusunda ikna çabalarını anlatan An Inconvenient Sequel ile iklim konusunda uluslararası işbirliği ve tarihi Paris Anlaşmasının imzalamasında önemli bir rolü olduğu düşünülüyor.  

Gore’un tabi ki kendi iklim krizi savaşı yolculuğunda dünya liderlerine, regülasyonlara, devletlerin iklim politikalarına odaklanmış olması ABD Başkan Yardımcısı olarak edindiği politik tecrübelerinden sonra oldukça doğal. Ancak Gore iklim krizine savaşta bir başka alet de kullanıyor: yatırım dünyası. 2004 yılında Generation Investment Management yatırım firmasını kurmasından beri iklim ve yatırım konularını içli dişli hale getirmiş durumda. Ünlü venture capital şirketi Kleiner Perkins’in de iklim teknolojileri konusunda çalışan ortaklarından biri oldu, Apple’ın Yönetim Kurulunda oturuyor ve düzenli olarak iklim krizi konferanslarında yatırım/finans konularından, yatırım/finans konferanslarında da iklim konularından konuşuyor.

Geçen hafta Reuters Impact adli iklim konferansında Al Gore’u dinledim. Eskiden bizzat gidilen konferanslar olsa kendisini bizzat görmenin heyecan bile verebileceği böyle ünlü konuşmacıları çevrimiçi konferanslarda bilgisayar ekranımızda görmeye hafiften alışmaya bile başlıyoruz. Covid’in dijital devrimi hızlandırmasının pozitiflerinden biri çevrimiçi iş yapabilme yeteneğimizi bir kaç haftalık hızlı bir zaman zarfında global olarak bir anda geliştirmemiz oldu.

Gore konferansta iklim konusunda konuşurken sürdürülebilirlik devrimini çok güzel özetledi. Sürdürülebilirlik devriminin endüstriyel devrimin ölçeğinde ve dijital devrimin hızında gerçekleşen bir devrim olmakta olduğunu ve dolayısıyla hayatımızda görebileceğimiz en muazzam yatırım fırsat ortamı oluştuğunu vurguladı. Yani birçoğu yatırım/finans sektöründen olan dinleyicilere iklim konusuna eğilmek için bir eko-savaşçı olmak zorunda olmadıklarını, sadece yatırım fırsatlarından heyecanlanmalarının yeterli olduğu mesajını verdi.

Bunu Uluslaraarası Enerji Ajansı (International Energy Agency-IEA)’nin bu sene yayımlanan son NetZero 2050 (Netsıfır 2050) raporundan da biliyoruz. Başında İTÜ mezunu Fatih Birol’un olduğu uluslararası kurum IEA’nin raporu 2020’li yıllarda USD 2 trilyonun biraz üzerinde olan senelik enerji transformasyonu yatırım miktarının 2030’lu yıllarda senede USD 5 trilyona çıkıp 2050 yılına kadar da senede USD 4-5 trilyon arasında gerçekleşmesi gerektiğini vurgulamıştı. IEA’nin hesaplarına göre en çok yatırım alması gereken teknolojik konular genel olarak elektrik dünyasına geçiş konuları, yani elektrik üretim / depolama / dağıtım ve elektrikli araba şarj ve pil teknolojileri. Bunların yanısıra hidrojen, karbon yakalama, karbon depolama gibi birçok başka teknolojiler de global yatırımdan payını alacak gibi görünüyor.  

NetZero’ya giden yol uzun, zor ve karmaşık. Politikacılar ve yatırımcıların aynı hedefe odaklanarak çalışması gerekiyor. Bu yüzden Gore gibi politikadan çıkmış sembol isimlerin yatırım dünyasında aktif roller almasına şaşırmamak gerekiyor. Nitekim önce Kanada sonra İngiliz Merkez Bankası Başkanlığı yapmış Mark Carney Brookfield ile, ABD Hazine Bakanlığı yapmış Hank Paulson TPG ile, Lordlar Kamarasından ve BP’nin CEO’luğunu yapmış Lord Browne General Atlantic ile çalışıyorlar. Bu private equity fonlarının yatırımcılarına politika ve regülasyon konularından anladıkları için güven veriyorlar, bağlantılarını kullanarak yeni yatırımlar buluyorlar ve yatırımların önünü açıyorlar ve bu fonların daha da büyük miktarlar toparlayıp daha da büyük yatırımlar yapmalarına yardımcı oluyorlar. Fonların yatırımcıları da senelik yatırımcı konferansında bizzat bu ünlü şahıslarla birer içki içip bir-iki kelime konuştuklarını evlerine dönünce haftalarca herkese anlatıyorlar ve yapmış oldukları yatırımdan memnuniyetleri belki daha da artıyor.

Uygunsuz Gerçek ismini hep çok sevmişimdir. Çünkü küresel ısınmanın ve iklim krizinin halen bile gerçekliğinin (hem de yakın geçmişteki bir ABD Başkanı tarafından) tartışıldığı bir devirde kitap ve filminin başlığında Gerçek kelimesinin olması çok önemliydi. Yerçekimi nasıl gerçekse, evrim nasıl gerçekse, küresel ısınma da o kadar gerçek. Uygunsuz da çok önemli bir kelime. Çünkü aynen Galile’nin tespitlerinin kiliseye uygunsuz olması gibi, veya Takiyüddin’in gözlemlerinin saraya uygunsuz olması gibi, veya Darwin’in araştırmalarının karısına uygunsuz olması gibi, Al Gore’un küresel ısınmayla ilgili yazdıkları kapitalist sisteme, politikacılara, petrol baronlarına, büyük şirketlere, aklınıza gelebilecek düzenin her parçasına feci uygunsuz gelmekteydi.

“ampullerinizi değiştirebilirsiniz, ama ampul değiştirmekten daha da etkilisi konuya yeterince önem vermeyen politikacılarınızı değiştirmek olacaktır.”

Dünyanın karşısına bir anda çıkan covid probleminde hep beraber gördük ki uluslararası işbirliği ve beraber çalışma sayesinde problemin üzerine gidebildik ve gezegen olarak bir nebze de olsa izafi olarak epey çabuk çözümler üretebildik. Gezegenimizin iklim krizi de benzer uluslararası işbirliği olmadan çözülemeyecek. İşte burada COP26 öncesi ve sonrası politikacılarımıza çok büyük rol düşüyor. Gore’un Reuters Impact konferansında kendisine yöneltilen ‘birey olarak neler yapabiliriz?’ sorusuna verdiği cevap ile bitirmek istiyorum: ‘evet, birey olarak hayatınızda küçük değişiklikler yapabilirsiniz, örneğin ampullerinizi değiştirebilirsiniz, ama ampul değiştirmekten daha da etkilisi konuya yeterince önem vermeyen politikacılarınızı değiştirmek olacaktır.’

Oscar/Grammy/Nobel hat-trick’i Al Gore’a çok yakıştı. Her şeye rağmen neredeyse bir bakıma iyi ki o şaibeli ve acayip seçimi George W Bush karşısında kaybetmiş diyeceğim. İyi ki kaybetmiş ki kendini, hayatını, tecrübelerini, kontaklarını, politik bilgisini, yatırım heyecanını, her şeyini zor ve karmaşık iklim krizi konusuna adayabilme fırsatı doğmuş.