İklim değişikliği hakkında her şey – Bölüm:5
İklim değişikliği adaptasyonu
İklim değişikliğine uyum, şu anda gerçekleşmekte olan veya gelecekte gerçekleşmesi beklenen iklimsel değişikliklere, insani ve doğal sistemlerde, zararları hafifletmesi veya faydalı fırsatları değerlendirmesine yönelik müdahalede bulunarak düzenlemeler yapılmasıdır.
İklim değişikliği beklenenden daha hızlı ve belirgin olabilir ve ekolojik sistemlerin yanı sıra hayatımızın çeşitli yönleri üzerinde geniş kapsamlı etkilere sahip olacaktır. Ekolojik, sosyal ve ekonomik sistemler, potansiyel olumsuz etkileri en aza indirmek için değişen iklime ve beklenen etkilere veya etkilerine uyum sağlamalıdır. Hem doğal sistemler hem de insanlar tarafından iklimdeki değişimlere uyum sağlama, adaptasyondur.
Adaptasyon türleri:
Önleyici adaptasyon: İklim değişikliğine hazırlık konusunda harekete geçmektir.
Tepkisel adaptasyon: İklim değişikliğinin etkileri tecrübe edildiğinde harekete geçmektir.
İklim değişikliğine hassasiyet: İklim değişikliğine hassasiyet, bir sistemin iklim değişikliğinin aşırı etkileri ile başa çıkma konusunda zorlanabilirlik derecesi olarak tanımlanabilir. İnsanların, jeolojik, biyolojik, sosyoekonomik sistemlerin hassasiyeti; bölgelere ve nüfuslara bağlı değişim gösterebilir.
Uyum kapasitesi: Etkin adaptasyon önlemlerini gerçekleştirmek için bir ülkenin veya bölgenin yeteneklerinin, kaynaklarının ve kurumlarının bütünü, o ülkenin veya bölgenin uyum kapasitesini verir.
Dayanıklılık: Bir sosyal ya da ekolojik sistemin, aynı temel yapı ve işleyiş sistemi ile stres ve değişime uyum sağlama kapasitesini korurken, gerçekleşen bozunmalara da dayanabilmesidir.
İklim riski
Olumsuz bir olayın ( kuraklık, sel vb.) meydana gelme ihtimalinin ve sonuçlarının kombinasyonudur.
Etkili adaptasyon için veri gerekliliği
İklim verilerinin ve çevreyle ilgili diğer verilerin mevcudiyeti, potansiyel iklim değişikliği etkilerinin değerlendirilmesinde ve adaptasyon faaliyetlerinin planlanmasında dikkate değer bir öneme sahiptir. Sosyo-ekonomik veriler ve senaryolar ise belirli bir bölgenin ya da ülkenin hassasiyeti ve adapte olma kapasitesi hakkında bilgi sağlaması açısından önemlidir. Uyum sağlama faaliyetlerinin diğer planlama süreçleriyle uyumlu olduğundan emin olmak için çeşitli düzeylerdeki ilgili politikalar, planlar ve stratejiler hakkında bilgi de önemlidir.
Etkin bir uyum sağlama politikası, güvenilir veriler gerektirse de, bu verilere ulaşım özellikle gelişmekte olan ülkelerde zordur.
İklim verileri
Ulusal ve yerel hava durumu verileri
Mevsimsel tahminler
İklim modellerinden gelecek projeksiyonlar
Sosyo-ekonomik veriler
Nüfus dinamikleri
Kentleşme eğilimleri
Ekonomik gelişme tahminleri
Cinsiyet ve yaş verileri
Diğer çevre verileri
Orman örtüsü
Su kaynakları
Biyoçeşitlilik
Planlama bilgileri
Ulusal kalkınma planları
Yerel yönetim ve belediye kalkınma planları
Paydaş katılımlarının önemi
Küçük toplulukların iklim değişikliği etkilerinden en ciddi şekilde etkilenmesi muhtemeldir ve iklim değişikliği ile başa çıkmak ve değişikliğe uyum sağlamak açısından en az donanımlı olanlar da onlardır. Toplumları temel alan uyum projeleri, toplulukların ve / veya dayandıkları ekosistemlerin iklim değişikliği etkilerine karşı direncini artırmaya çalışır.
Hassasiyet değerlendirmesi
İklim değişikliğinde payı olan birçok unsur vardır. İklim riski oluşturan faktörlere maruziyet, bir sistemin iklim değişikliğinden etkilenebilme hassasiyeti iklim değişikliğinin potansiyel etkilerine katkıda bulunur. Örneğin, iklim değişikliği belirli bir bölgede yoğun yağışlara neden oluyorsa ve bu bölgede ekilen mahsuller yüksek miktarda yağışlara karşı dirençli değilse, bu durum ürün verimliliğinin azalmasına (potansiyel etki) yol açacaktır. Bununla birlikte, bölgenin adaptasyon kapasitesi çok yüksekse (çiftçiler daha dirençli ürün çeşitlerine geçebilirler), yüksek maruziyete rağmen, hassasiyet azalır. Özetle, iklim hassasiyeti, iklim değişikliğinin potansiyel etkileri ve doğal sistemlerin ve insanların buna adapte olma kapasiteleri ile belirlenir.
Hassasiyet, farklı sektörler( tarım, su, sağlık vb.) ve farklı nüfus gruplarına (kadınlar, çocukla, yoksullar, kırsal nüfus vb.) göre farklı seviyelerde ve skalalarda tanımlanabilir.
Etkiler, uyum sağlama ve hassasiyet ile ilgili 2014 IPCC raporu risk kavramını vurgulamaktadır. Bu açıdan hassasiyet, belirli bir bölge ve toplumsal grup için risk düzeyini şekillendiren faktörlerden birini oluşturmaktadır. Diğer risk bileşenleri maruziyet ve tehlikelerdir. Hassasiyet ve maruz kalma büyük ölçüde sosyo-ekonomik süreçlerden etkilenmektedir. Diğer taraftan tehlikeler esas olarak iklim sistemindeki değişikliklerden kaynaklanmaktadır. İklim riskleri bu nedenle dinamiktir, zamansal ve mekânsal ölçekler arasında değişir ve ekonomik, sosyal, coğrafi, demografik, kültürel, kurumsal, yönetişim ve çevresel faktörlere bağlıdır. Etkin uyum sağlama stratejileri, bu değişkenlerin hepsini göz önünde bulundurarak planlanır.
Hassasiyet Değerlendirmesi Neden Gereklidir?
| YAKLAŞIM | TEMEL ÖZELLİKLER | ||
| Motivasyon | Hedefler | Yöntemler | |
| Etki bazında | Araştırma teşvikli | Faaliyetleri tanımlama ve riskleri azaltma |
|
| Hassasiyet bazında | Araştırma/paydaş teşvikli | Faaliyetleri tanımlama ve hassasiyeti azaltma |
|
| Adaptasyon bazında | Araştırma/paydaş teşvikli | Faaliyetleri tanımlama ve adaptasyonu artırma | |
| Entegre değerlendirme | Araştırma/paydaş teşvikli | Küresel iklim politikalarını ve ekonomik alternatifleri tamamlama |
|
| Risk değerlendirme | Karar verme teşvikli | İklim değişikliği risklerinden haberdar etme |
|
Hassasiyet değerlendirmeleri, kimin en hassas olduğunu, hassas olan toplumların nerede bulunduklarını ve bu toplumların karşılaştıkları riskleri tespit etmeye yardımcı olur. Uyum sağlamayı planlamak için önemli bir girdidir. Hassasiyetin değerlendirilmesi aslında iklim değişikliğine uyum sağlamanın ilk adımıdır. Çünkü bu değerlendirmeler en uygun uyum sağlama aktivitelerini planlamak için bir zemin oluştururlar.
*Tablo: Değerlendirme araçlarının ve methodlarının bir özeti
İklim değişikliğine cinsiyet hassasiyeti
İklim değişikliğinin herkes üzerinde bir etkisi olduğu kesin ama tatsız yanlarından biri de bazı eşitsizliklere güçlendirme etkisi olması. İklime bağlı tehlikelere karşı bu hassasiyetleri belirleyen ve etkileyen faktörler arasında şunlar yer alır: etnik köken, sosyoekonomik sınıf, cinsiyet, yaş, göç deneyimi ve evsizlik. Hassasiyet cinsiyet açısından ele alındığında, problemlerin biyolojiden ziyade sosyal yapılardan, karar verici mercilerden kaynaklandığını görürüz. Çünkü birçok kadının, kalkınma, adaptasyon ve yeniden yapılanma planlamaları sürecinde ayrımcılıktan kaynaklı karar verme sürecinin dışında kalması sorunu meydana gelmektedir.
Bunun dışında, iklim değişikliğinin kadınlar üzerine çalıştıkları sektör bazında bir etkisi vardır. Örneğin, tarım sektöründe, özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki kırsal kesimde yaşayan kadınlar temel gıda üreticilerinden olup, kuraklık ve sert yağışlar gibi iklim risklerine oldukça fazla maruz kalan bir kesimdir.
Kaynaklar:
IPCC 2001
UNFCCC (2006). UNFCCC Handbook, s94
IPCC (2007). Fourth Assessment Report, Annex i synthesis report.
UNDP (2011). Improving access, understanding and application of climate data and information.
UNFCCC (2011). Highlights of the Contribution of the Nairobi Work Programme: Assessing Climate Change Impacts and Vulnerability, Making Informed Decisions, s18
UNDP, UNEP, GEF. National Communications Support Programme: Applying Climate Information for Adaptation Decision-Making, s22
Midgley, S.J.E., Davies, R.A.G. and Chesterman, S. (2011). Climate Risk and Vulnerability Mapping in Southern Africa: Status Quo (2008) and Future (2050), s3
IPCC (2014), Climate Change 2014: Impacts, Adaptation and Vulnerability – Summary for Policymakers, s3
IPCC (2014), Climate Change 2014: Impacts, Adaptation and Vulnerability – Chapter 19. Emergent Risks and Key Vulnerabilities
UNDP (2009). Gender and Climate Change
Yorumlar kapatıldı.